Archiwa Rodzinne Niepodległej - dziesiątki wystaw w 2020 roku!

Archiwa Rodzinne Niepodległej to ogólnopolski projekt, który skupia się na dokumentach, które stanowią domowe archiwa. W jego ramach uczy się jak poprawnie zabezpieczać zbiory, a Archiwa Państwowe pomagają przekazać rodzinne pamiątki do zasobów archiwalnych, by mogły służyć następnym pokoleniom. W 2020 roku miało miejsce kilkanaście wystaw prezentujących kolekcje pozyskiwane w całej Polsce. Zapraszamy na krótki przegląd wystaw online, które można obejrzeć bez wychodzenia z domu!

Album na zdjęcia – skarbnica pamięci

 

W ramach projektu Archiwa Rodzinne Niepodległej powstawały nie tylko projekty online. Archiwa Państwowe np. w Kaliszu, Radomiu czy Warszawie przygotowały wystawy stacjonarne, które na ulicach miast pozwalały przyjrzeć się oryginałom dokumentów, które przybliżały skomplikowane historie lokalnych rodzin. Do 20 stycznia można odwiedzać także ogólnopolską wystawę „Archiwa Rodzinne Niepodległej. Zbiorowy portret rodzin II Rzeczypospolitej” przed Pałacem Staszica w Warszawie. Wystawa obejmuje 5 głównych działów tematycznych, w których przedstawiono: przekrój narodowościowy, wyznaniowy i wielokulturowość rodzin II RP, ich zróżnicowany status społeczny (od rodzin chłopskich po arystokrację). Wystawa powstała w oparciu o materiały ze zbiorów rodzinnych przekazane przez darczyńców z całej Polski. 

Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych zadbała także o promocję wiedzy o poprawnych sposobach zabezpieczania dokumentów i fotografii, by kolejne pokolenia mogły z nich korzystać. Z warsztatów można było skorzystać w siedzibach Archiwów Państwowych, a także we własnych domach dzięki opublikowanym online filmikom i instrukcjom. Z kolei nowe profesjonalnie zabezpieczone materiały regularnie publikowane są na stronie projektu Archiwa Rodzinne Niepodległej. Więcej przykładów, które odnoszą się do lokalnych historii, można odnaleźć na stronach 33 Archiwów Państwowych.

Wystawy online

Zapraszamy na przegląd kolekcji z całej Polski, które można oglądać bez wychodzenia z domu.

Archiwum Główne Akt Dawnych – „Życie rodziny szlacheckiej w dokumentach”

Wystawa wirtualna „Życie rodziny szlacheckiej w dokumentach” ukazuje życie szlachty poprzez jego etapy: narodziny i młodość, wiek dojrzały oraz śmierć i pogrzeb. Ukazano je na tle ówczesnej kultury umysłowej i materialnej – dlatego na wystawie przedstawiono najważniejsze momenty życia (np. małżeństwo, ceremonie pogrzebowe), jak i elementy kultury życia codziennego (miejsce zamieszkania, stroje i majątek, rozrywki).  Wystawie towarzyszą film, quiz oraz katalog, który zawiera regesty wszystkich dokumentów pokazanych na wystawie, bogaty materiał ilustracyjny oraz opisy każdego z działów witryny. Wystawa wciąż żyje – w mediach społecznościowych oraz w części „silva rerum” pojawiają się ciekawe teksty, które przedstawiają konteksty wystawy oraz uzupełniają informacje o jej kontekście społecznym, kulturowym i historycznym.

Archiwum Państwowe w Częstochowie – „Zwykli-niezwykli mieszkańcy Częstochowy i okolic. Archiwa Rodzinne Niepodległej”

Wystawa „Zwykli-niezwykli mieszkańcy Częstochowy i okolic. Archiwa Rodzinne Niepodległej” materiałów archiwalnych pozyskanych w ramach projektu Archiwa Rodzinne Niepodległej, prezentuje losy rodzin związanych z Częstochową i regionem częstochowskim. Wśród wybranych dokumentów znajdują się archiwalia dotyczące osób związanych m.in. z lokalnym środowiskiem naukowym, muzycznym, prawniczym, kombatanckim.

Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim – „Niepodległa. Historie z rodzinnych archiwów”

Na wystawie pt. „Niepodległa. Historie z rodzinnych archiwów” na dwudziestu planszach zaprezentowane zostały zbiory rodzinne przekazane w ostatnich latach do Archiwum Państwowego w Gorzowie Wielkopolskim. Są to między innymi: zdjęcia, dokumenty metrykalne, świadectwa szkolne, korespondencja wojenna, odznaczenia. Szczególnie zaakcentowany został tutaj okres walki o niepodległość, dwudziestolecia międzywojennego, II wojny światowej i pierwsze powojenne lata w Gorzowie. Zaprezentowane materiały ukazują losy rodzin przybyłych tu często z bardzo odległych stron przedwojennej Polski, które w Gorzowie i regionie osiedliły się i tworzyły nową rzeczywistość. Wystawę w listopadzie można było oglądać na gorzowskim rynku, teraz jest dostępna online.

Archiwum Państwowe w Kielcach – „Niepodległa. Historie z rodzinnych archiwów – Wojsko dwudziestolecia międzywojennego w Kielcach”

Kielce w okresie międzywojennym nazywane były “Miastem Legionów”. W związku z tym przygotowano 2 wystawy online. Wystawa „2. Pułk Artylerii Lekkiej Legionów w Kielcach w fotografii archiwalnej” to fotografie pochodzące ze zbiorów Pana Krzysztofa Idzika, Darczyńcy Archiwum Państwowego w Kielcach, obrazujące życie pułku. Wystawa „Niepodległa. Historie z rodzinnych archiwów – Wojsko dwudziestolecia międzywojennego w Kielcach” w dwóch częściach: Część I „2. Pułk Artylerii Lekkiej Legionów” i Część II „4. Pułk Piechoty Legionów” została zaprezentowana z okazji 100. rocznicy wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku. Prezentuje historię i  wybór fotografii dokumentujących historię dwóch pułków stacjonujących w międzywojennych Kielcach.

Archiwum Państwowe w Koszalinie – “Niepodległa. Historie z rodzinnych archiwów”

W Koszalinie mieszkańcy Pomorza Zachodniego do przekazują do Archiwum prywatne dokumenty, zdjęcia, nagrania, pamiątki, które towarzyszyły rodzinom, które po 1945 r. zamieszkały na terenie Pomorza Zachodniego. Zabezpieczono niezwykłe materiały, np. spuściznę Stanisława Ossowskiego, jednego z 316 „cichociemnych”. Wystawa “Niepodległa. Historie z rodzinnych archiwów”, po której przygotowano spacer online, stanowi podziękowanie dla darczyńców. Oprócz tego dostępny jest katalog ekspozycji, którą od października można podziwiać na murze okalającym siedzibę Archiwum Państwowego w Koszalinie.

Archiwum Państwowe w Lesznie – „Niezwykłe historie zwykłych ludzi. Archiwa Rodzinne Niepodległej”

Na stronie Archiwum Państwowego w Lesznie można oglądać wystawę „Niezwykłe historie zwykłych ludzi. Archiwa Rodzinne Niepodległej”. Prezentowane materiały odzwierciedlają społeczną, kulturalną i polityczną działalność jej bohaterów. Jednocześnie pozwalają zobaczyć ich codzienne życie – rodzinne i zawodowe –  utrwalone na fotografii, gdzie historia państwa splata się z losami lokalnej społeczności. Wystawa składa się z 16 kolekcji rodzinnych. Wszystkie opisane są w katalogu online.

Archiwum Państwowe w Olsztynie – „Archiwum Rodzinne Karola i Wilhelminy Małłków”

Archiwum rodziny Małłków jest bogatym źródłem obejmującym swym zakresem losy ludności mazurskiej w okresie przed i po wojnie, dzieje obyczajowości, działalności stowarzyszeń i organizacji społeczno-kulturalnych pielęgnujących kulturowo-historyczne dziedzictwo Mazur. Prezentowana na wystawie online „Archiwum Rodzinne Karola i Wilhelminy Małłków” spuścizna obejmuje całokształt życia i działalności małżeństwa, w której skład wchodzą zarówno materiały wytworzone w toku działalności publicznej , jak i dokumentacja prywatna: rękopisy i maszynopisy wspomnień, materiały dotyczące folkloru mazurskiego, korespondencja, kartki pocztowe, bogaty zbiór fotografii, dowody tożsamości, świadectwa szkolne, odznaczenia, dyplomy, itp. Eksponaty ze zbioru można było także oglądać stacjonarnie na ekspozycji w siedzibie archiwum.

Archiwum Państwowe w Opolu – „Dotyk pamięci. Miłość Ojczyzny wyrażona troską o dokumenty z przeszłości”

Wystawa, „Dotyk pamięci. Miłość Ojczyzny wyrażona troską o dokumenty z przeszłości”, którą można oglądać także on-line, prezentuje najciekawsze materiały pochodzące z archiwów domowych, przekazane opolskiemu archiwum. Przedstawiono na ekspozycji dokumenty czterech rodzin, które pochodziły z różnych terenów. Choć ich losy były różne połączył je związek z Opolem.

Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim – „Archiwa Rodzinne Niepodległej. Dziedzictwo – Pamięć – Przyszłość”

Wystawa „Archiwa Rodzinne Niepodległej. Dziedzictwo – Pamięć – Przyszłość” opracowana została w formie dziesięciu ilustrowanych plansz, zaś jej merytoryczną treść stanowią kopie dokumentacji pochodzącej z archiwów rodzinnych. Dobór materiałów i tematyki ekspozycji prezentował postawy niepodległościowe i patriotyczne bohaterów historii – można tam znaleźć np. dokumenty żołnierzy II wojny światowej, i konspirantów w szeregach Armii Krajowej. Wystawie towarzyszy katalog, opublikowany również w wersji pdf na stronie internetowej archiwum.

Archiwum Państwowe w Poznaniu – „Niezwykli od pokoleń. Rodzina Czekalskich w służbie Ojczyźnie”

Wystawa plenerowa: „Niezwykli od pokoleń. Rodzina Czekalskich w służbie Ojczyźnie” ukazuje historię i drogę edukacyjną, zawodową i patriotyczną Rodziny Czekalskich na podstawie zachowanego archiwum rodzinnego, które zostało przekazane przez prof. Stanisława Czekalskiego do zasobu Archiwum Państwowego w Poznaniu. Ekspozycja obejmuje 12 plansz, ukazujących darczyńcę, jego dziadków oraz rodziców. Na wystawie można zobaczyć archiwalia świadczące o wykształceniu, pracy zawodowej, twórczości i pasji członków rodziny oraz o ich działalności niepodległościowej. Wystawa jest także dostępna online.

Archiwum Państwowe w Przemyślu – „Niepodległa. Historie z rodzinnych archiwów”

Wystawa „Niepodległa. Historie z rodzinnych archiwów” powstała w oparciu o dokumenty przekazane w projekcie Archiwa Rodzinne Niepodległej. Prezentuje historie rodziny Frankowskich, Malawskich, Świdrów, Piszczków i Kędzierskich wplecione w burzliwe losy Ojczyzny. Przekazane zbiory zostały zaprezentowane zarówno na wystawie tradycyjnej, jak i on-line w formie filmu. 

Archiwum Państwowe w Siedlcach – „Niepodległa. Historie z rodzinnych archiwów”

Wystawa „Niepodległa. Historie z rodzinnych archiwów” prezentuje najciekawsze dokumenty i zdjęcia przekazane do zasobu Archiwum Państwowego w Siedlcach. Przedstawia historie rodzinne m.in. Haliny Marii Berezy, Jana Adamiaka, Jarosława Waszkiewicza, rodziny Zalewskich, Kołodziejskich i Tarkowskich. Fotografie i dokumenty ilustrują losy osób i rodzin na tle historii kraju i regionu.

Archiwum Państwowe w Toruniu – „To my tworzymy historię. Archiwa rodzinne w zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu”

Wystawa wirtualna „To my tworzymy historię. Archiwa rodzinne w zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu” ma na celu ukazanie znaczenia historii rodzin, często zwyczajnych, w których odnaleźć można bohaterów tworzących historię zarówno w ujęciu lokalnym, jak i w ujęciu wydarzeń ogólnopolskich, takich jak powstanie styczniowe, wielkopolskie, czy śląskie lub walka obronna we wrześniu 1939 r. Materiały uwidaczniają jaki wpływ na historię rodzin miało miejsce ich zamieszkania na pograniczu kulturowym, np. w Prusach, Wielkopolsce, czy Ziemi Dobrzyńskiej. Te informacje są ukryte w dokumentach, rękopisach, pamiątkach, czy fotografiach w archiwach rodzinnych. Na przykładzie kilku rodzin, takich jak Sczanieccy, Matczak, Płucińscy, Hamerscy, czy Koernerowie zaprezentowano najciekawsze dokumenty, które charakteryzują zawiłe drogi losów rodzin.

Archiwum Państwowe w Lublinie – „Lubelskie Archiwa Rodzinne Niepodległej”

Na wystawie „Lubelskie Archiwa Rodzinne Niepodległej” zaprezentowano fotografie, albumy, dokumenty oraz pamiątki rodzinne ilustrujące zawartość archiwów domowych oraz losy osób i rodzin, na tle historii kraju i regionu. Ukazują one różne przejawy dążeń niepodległościowych i trud wkładany w odbudowę i organizację odrodzonego państwa polskiego poprzez pracę zawodową, artystyczną, społeczną i polityczną oraz przedstawiają życie codzienne obywateli. W trakcie wystawy można zapoznać się ze spuścizną archiwalną m.in: Stanisława Augustowskiego, Wacława Bajkowskiego i jego synów: Jana i Tadeusza, Arseniusza Flaka, Aleksandra Szymona Gantnera, Kazimierza Kalinowskiego oraz jego brata Stanisława Kalinowskiego, Mariana Kołodyńskiego, Jerzego Kulpy, Marii Machoń z d. Tuora, Tadeusza Mycka, Henryka i Wacława Policzkiewiczów oraz rodzin: Sekutowiczów, Basiewiczów, Noskiewiczów, Rudnickich i Armatysów, Felińskich, Poniatowskich, Sokołowskich, Bańkowskich i de Sas Stupnickich, Kleniewskich, Wolaninów czy też Zamoyskich. Historie rodzinne zaprezentowano na specjalnym portalu lac.lublin.pl/archiwarodzinne.

Archiwum Państwowe we Wrocławiu – „Archiwa Rodzinne Niepodległej”

Wystawa Archiwum Państwowego we Wrocławiu „Archiwa Rodzinne Niepodległej” to właściwie miniserial. Składa się z 9 krótkometrażowych filmów. Zaprezentowano w nich losy: Marii i Ryszarda Mendocha, Romana Michałowskiego, Jadwigi Leszczyńskiej, Zenona Łopuskiego, Franciszka Gregorczyka, Franciszka Kuźnika, Benedykta Serafina oraz Antoniego i Stefanii Zalewskich. Wystawa dostępna jest na stronie:wystawy.ap.wroc.pl.

Archiwum Państwowe w Zamościu – „Portrety rodzin II RP”

„Portrety Rodzin II RP” to wystawa prezentacja wybranych kolekcji archiwaliów rodzinnych, które trafiły od 2018 r. do zasobu Archiwum. Prezentują one życie rodzin w okresie II Rzeczypospolitej oraz w latach powojennych. Na planszach można zobaczyć kolekcje: rodzin Brandtów i Stefanków – geodetów, nauczycieli i lekarzy; rodziny Czernickich – ziemian, filantropów, przemysłowców, adwokatów, polityków trwale zapisanych w dziejach Zamościa i Zamojszczyzny końca XIX i początków XX wieku; rodziny Jerzego Antoniego Kowalczyka – wybitnego profesora, historyka sztuki, badacza dziejów Ordynacji Zamojskiej i Zamościa; rodziny Bolesława Modzelewskiego – lekarza wojskowego, majora wojska polskiego, ordynatora szpitala św. Mikołaja w Zamościu. Na stronie internetowej Archiwum znajduje się wirtualna wersja wystawy.

Archiwum Państwowe w Zielonej Górze – „Archiwa Rodzinne w Archiwum Państwowym. Pokaz rodzinnych kolekcji podarowanych Archiwum Państwowemu w Zielonej Górze”

Na wystawie „Archiwa Rodzinne w Archiwum Państwowym. Pokaz rodzinnych kolekcji podarowanych Archiwum Państwowemu w Zielonej Górze” zaprezentowano wybór najciekawszych materiałów rodzinnych przekazanych przez darczyńców do zasobów Archiwum Państwowego w Zielonej Górze. Ekspozycje prezentują spuścizny po Waldemarze Władysławie Narkiewiczu, Ryszardzie Stankiewiczu, Marianie Springerze, Leszku Szydłowskim czy Zdzisławie Tarnowskim. Wersja stacjonarna wystawy została udostępniona w sali wystawowej Archiwum.

Archiwum Narodowe w Krakowie – Kolekcja Adama Macedońskiego

W ramach projektu „Archiwa Rodzinne Niepodległej” zaprezentowano kopie wybranych archiwaliów i wydawnictw, będących własnością Adama Macedońskiego, krakowskiego artysty plastyka, poety, działacza niepodległościowego, redaktora pism podziemnych, honorowego Obywatela Miasta Krakowa. Dotyczą one m.in. ppor. Józefa Macedońskiego (brata ojca Adama), więźnia Starobielska, zamordowanego w 1940 r. w Charkowie oraz walki toczonej przez Adama Macedońskiego o ujawnienie prawdy o zbrodni katyńskiej.

Narodowe Archiwum Cyfrowe – „Stanisław Magierski – czuły obserwator”

Narodowe Archiwum Cyfrowe przygotowało trójwymiarową wystawę wirtualną „Stanisław Magierski – czuły obserwator„. Ukazuje życie i twórczość Stanisława Magierskiego, farmaceuty z wykształcenia, fotografa z zamiłowania. Podczas oglądania filmu ożywają kadry z przedwojennego Lublina i Kazimierza Dolnego, folklor tamtejszych targowisk i wielokulturowy tłum zapełniający dawniej ich ulice. Nie brakuje kadrów z rodzinnych wycieczek i spotkań towarzyskich. To wyjątkowe świadectwo minionej epoki trafiło do zasobu NAC dzięki projektowi Archiwa Rodzinne Niepodległej.

archiwarodzinne.gov.pl

Wszystkie wystawy zrealizowano w ramach projektu Archiwa Rodzinne Niepodległej. Informacje o działaniach projektowych, pozyskane kolekcje spuścizn, namiary na punkty konsultacyjne w których można otrzymać profesjonalne porady oraz wskazówki jak konserwować domowe pamiątki dostępne są na stronie archiwarodzinne.gov.pl. Projekt Archiwa Rodzinne Niepodległej dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022.