Złam szyfr! - warsztaty dla dzieci w Niepodległa. Miejsce Spotkań

Dzieci w wieku 6-10 lat „Niepodległa. Miejsce Spotkań” zaprasza do udziału w kreatywnych warsztatach z elementami historii! Temat przewodni: szpiedzy, szyfry i tajni kurierzy. Start w niedziele o godzinie 11:00. Zapisy nie obowiązują, ale liczba miejsc jest ograniczona.

Uczestnicy szyfrując i odgadując ukryte wiadomości, poczują się niczym tajni agenci. Przeniosą się o prawie 100 lat, by lepiej poznać postaci takie jak: Aleksandra Piłsudska, Krystyna Skarbek czy Marian Rejewski. Posłuchają opowieści o ich życiu, które z pewnością mogłoby być inspiracją do niejednego filmu akcji oraz spróbują rozwiązać specjalnie przygotowane zagadki. Zajęcia w „Niepodległa. Miejsce Spotkań” są bezpłatne. Organizator zapewni wszystkie materiały, ale z uwagi na konieczność użycia kleju na gorąco w części kreatywnej spotkania, niezbędne jest wsparcie dzieci przez ich opiekunów. Biuro „Niepodległa” zaprasza!

26 marca 2023 „Korepetytorka, kurierka, czy dostawca broni – Aleksandra Piłsudska”

Urodzona w Suwałkach, wychowywana przez Babcię, w wieku 19 lat Aleksandra Piłsudska trafiła do Warszawy, gdzie ukończyła kursy handlowe oraz uczęszczała do Uniwersytetu latającego. W Warszawie znajduje pracę w fabryce. Sytuacja na ziemiach polskich i coraz większa słabość Imperium Rosyjskiego zachęciły ją do aktywności w organizacjach patriotycznych, a z czasem również w ich zbrojnych odłamach.

W organizacji bojowej PPS pod pseudonimem „Ola” zajmowała się przerzutem broni, współpracą z wywiadem i poszukiwaniem pośredników. Kierowała dostawami broni i amunicji. Sprowadzała ją z Belgii i innych krajów europejskich. W procesie tym angażowała często kobiety, które poprzez charakterystyczną modę i obyczajowość tamtej epoki, mogły ukryć pistolety i karabiny oraz nie wzbudzać podejrzeń agentury rosyjskiej. Aleksandra często przerzucała broń osobiście. Aby nie wzbudzać podejrzeń policji i Rosjan, prowadziła prywatne lekcje z języków, chemii i matematyki dla dziewcząt z zamożniejszych domów w Warszawie.

W 1908 współorganizowała napad na rosyjski pociąg pod Bezdanami, aby zdobyć pieniądze na potrzeby ruchu bojowego. Przez lata przebywała w otoczeniu Józefa Piłsudskiego, z czasem ich relacja zmieniła się w romans i małżeństwo. W 1926 została odznaczona Orderem Virtuti Militari. Jako pierwsza dama prowadziła szeroką działalność honorową i społeczną. Między innymi wspierała zakłady dla sierot. Przewodniczyła Komitetowi Opieki nad Najbiedniejszymi Mieszkańcami Warszawy tzw. Osiedle. Zakładała świetlice z bibliotekami dla młodzieży, walczyła o prawa kobiet.

W części warsztatowej wykonamy makietę pociągu z epoki, nawiązując do wydarzeń w Bezdanach pod Wilnem.

2 kwietnia 2023 „Marian Rejewski –  jak matematyka rozbroiła Hitlera”

Marian Rejewski to postać wybitna, zasłużona nie tylko dla polskiej historii, ale także mająca olbrzymi wpływ na losy całej II wojny światowej. Matematyczny wirtuoz, fenomenalny kryptolog, był jednym z czołowych autorów metody deszyfracji enigmy – maszyny szyfrującej informacje wojskowe armii niemieckiej podczas drugiej wojny światowej.

Kluczowym wyzwaniem, któremu sprostał Rejewski, była rekonstrukcja okablowania wewnętrznego wirników enigmy. Elementy te obracały się za sprawą impulsów elektrycznych odpowiednio wskazując litery kodu po naciśnięciu klawisza. Skomplikowany sposób działania maszyny stał się możliwy do odtworzenia przez wprowadzenie do kryptoanalizy wielu metod matematycznych. Nasz bohater stosował analizę częstościową, teorię grup oraz twierdzenie o permutacjach. Nowe metody pozwoliły mu stworzyć tzw. „bombę Rejewskiego” – urządzenie  złożone z kilku sprzęgniętych ze sobą enigm, które odnajdywało aktualne ustawienia urządzeń wroga. Bomba Rejewskiego była pierwowzorem podobnej maszyny opracowanej później przez brytyjskiego matematyka Alana Turinga, która pozwoliła na odczytywanie niemieckich depesz szyfrowanych Enigmą na masową skalę, przez większą część okresu trwania II wojny światowej.

Na zajęciach będziemy mogli podziwiać wiele przedmiotów z epoki w której żył i pracował Rajewski, m.in. oryginalne maszyny do pisania, telefony i niemiecką radiostację z 1939 roku. W części warsztatowej wykonamy z materiałów modelarskich modele enigmy w skali.

16 kwietnia 2023 „Krystyna Skarbek – James Bond w spódnicy”

Mała Krystyna przyszła na świat w domu hrabiego w Trzepnicy. Była ambitną kobietą, sprawną fizycznie i fenomenalnie jeżdżącą na nartach i wspinającą się po górach. Te umiejętności przydały jej się w czasie wojny gdy zimą przeprawiła się przez Tatry z Budapesztu do Warszawy w czasie wojny. W Warszawie zaczynała od pracy w salonie samochodowym, by potem stać się ulubionym agentem Winstona Churchila i prekursorem bohaterów powieści Iana Fleminga o Jamesie Bondzie.

W 1929 roku Krystyna Skarbek dotarła do finału Miss Polonia. Niedługo później w Zakopanem otrzymała tytuł „Miss Nart”. Przez dziennikarza, który miał kontakty z brytyjskim wywiadem, już w 1938 roku przekazywała informacje do Londynu. Ukończyła wymagające szkolenie z wyróżnieniem i tym samym została pierwszą kobietą w historii brytyjskiego wywiadu. Już podczas wojny krążyły legendy o fantazji i brawurze Krystyny.

Już podczas wojny krążyły legendy o fantazji i brawurze agentki. Plotki głoszą, że jednym spojrzeniem rozkochiwała w sobie mężczyzn i doskonale radziła sobie z nożem i liną. Potrafiła nakłonić szefa gestapo do wypuszczenia szefa siatki grupy szpiegowskiej na terenie Francji, jak i przekonać żołnierzy do złamania przysięgi wierności III Rzeszy. Gdy przeprowadzała czeskich oficerów z Węgier do Jugosławii ich samochód miał awarię. Podczas kontroli niemieckiego patrolu bohaterka nie straciła głowy, przedstawiła fałszywe dokumenty i jeszcze namówiła Niemców do przepchnięcia samochodu, który utknął na drodze, przez granicę. Pracowała na Bałkanach, Bliskim Wschodzie i Afryce. Po wojnie jej zasługi nie zostały docenione. Znalazła posadę w sklepie, potem w kawiarni i na statkach pasażerskich.

W części warsztatowej wykonamy mikrofilm i poznamy wiele innych technik szpiegowskich. 

23 kwietnia 2023 „Rozbrajający geniusz – Biuro Szyfrów w Pałacu Saskim”

Tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. niezwykle istotne stało się zbieranie informacji niezbędnych do zapewnienia trwałości państwa oraz utrwalenia jego granic. Czasy te były epoką upowszechniania się fal radiowych, które błyskawicznie znalazły zastosowanie w celach wojskowych. Trzeba było rozpocząć kompleksowe prace nad przejmowaniem wrogich komunikatów. Porucznik Jan Kowalewski, obdarzony niezwykłymi uzdolnieniami matematycznymi i wyobraźnią, został organizatorem i naczelnikiem Wydziału II Radiowywiadu Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego Naczelnego Dowództwa w latach 1919–1924. Powierzono mu utworzenie komórki kryptoanalizy w Sztabie Generalnym w Pałacu Saskim. Zatrudnił do współpracy najlepszych polskich matematyków m.in. Stefana Mazurkiewicza, Wacława Sierpińskiego i Stanisława Leśniewskiego. Zajmowali się oni kryptografią oraz kryptoanalizą, czyli badaniem kodów i szyfrów (na potrzeby ich łamania).

W biurze tym pracował też Maksymilian Ciężki, którego wkład w złamanie kodów Enigmy, niemieckiej maszyny szyfrującej, jest niepodważalny. Stało się to możliwe dzięki pracy Biura Szyfrów, powstałego z połączenia Sekcji Szyfrowej z innymi agencjami. Zatrudnieni z jego inicjatywy matematycy, studenci po kursie kryptologii z Uniwersytetu Poznańskiego jak Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski, jeszcze przed wybuchem II wojny światowej rozszyfrowali Enigmę, co zapewniło aliantom przewagę w pierwszych latach wojny i wspomogło dalsze prace Brytyjczyków w dziedzinie kryptoanalizy.

Na warsztatach poznamy zasady działania Biura Szyfrów, przyjrzymy się gmachowi Pałacu Saskiego i sami zbudujemy makiety i zaaranżujemy wyposażenie gabinetów aby odpowiadało potrzebom pracowników biura.

Zapraszamy!

Wydarzenia organizowane w pawilonie Niepodległa. Miejsce spotkań odbywają się dzięki współpracy Biura „Niepodległa” oraz Muzeum Łazienki Królewskie.