O wyjątkowości i codzienności lat 1919-1921 widzianej oczami kobiet. Oprowadzanie po wystawie „Niezapomniane. Kobiety w czasie powstań i plebiscytu na Górnym Śląsku”

Historia to nie tylko bitwy i wielka polityka, ale też życie codzienne, szczególnie trudne w czasach splotu wydarzeń przełomowych dla dziejów regionu, kraju, kontynentu. O wyjątkowości i codzienności lat 1919-1921 widzianej oczami kobiet i tworzonej przez kobiety opowie współtwórczyni wystawy, etnolog Małgorzata Paul. Na wystawie, obok tradycyjnego stroju rozbarskiego będzie można zobaczyć pamiątki nawiązujące do zaangażowania Ślązaczek w działalność powstańczą i plebiscytową. Przypomnimy też kobiety z innych rejonów kraju, przyjeżdżające na Śląsk w tych przełomowych latach, aby swoją pracą wspierać ideę powrotu do Macierzy.

Oprowadzanie w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa 2019.

O wystawie:
W narracji dotyczącej powstań śląskich i akcji plebiscytowej utrwaliło się postrzeganie mężczyzn jako jedynych bohaterów tych wydarzeń. Mówiąc o powstańcach śląskich, myślimy przecież zazwyczaj: mężczyźni w różnym wieku. Owszem, tylko niewielki odsetek powstańców stanowiły kobiety (około 2–3 procent wśród ok. 40–60 tysięcy powstańców). A jednak gdyby nie ich mobilizacja i wsparcie, zarówno powstania, jak i akcja plebiscytowa nie nabrałyby takiego znaczenia.

Kobiety można odnaleźć w każdej z form działalności powstańczej. Walczyły z bronią w ręku (chociaż były to sytuacje epizodyczne), kopały okopy, organizowały pomoc rannym, były kurierkami czy tłumaczkami, obsługiwały telefony i telegrafy. Były przy tym uznawane za niezwykle odpowiedzialne i zdyscyplinowane, a także zachowujące spokój i zimną krew.

Na wystawie zatem można odnaleźć historie kobiet aktywnie uczestniczących w powstaniach śląskich i plebiscycie i podejmujących się różnych odpowiedzialnych zadań. Ale w centrum uwagi tej kameralnej, intymnej wręcz ekspozycji znajdują się ciche bohaterki tych wydarzeń – żony, matki czy siostry powstańców, nad których rolą przechodzimy często do porządku dziennego. A to one wzięły na siebie całą odpowiedzialność za opiekę nad rodzinami i ich utrzymanie, gdy mężczyźni byli na wojnie, walczyli w powstaniach, działali w związku z plebiscytem, a później znaleźli się na tułaczce, wygnaniu, w więzieniach hitlerowskich, obozach koncentracyjnych. To kobiety podtrzymywały wówczas byt rodzin. Celem wystawy jest wydobycie z cienia tej zapomnianej, a niezwykle ważnej zbiorowości, którą tworzyły przecież babcie, ciotki i matki wielu dzisiejszych mieszkańców Śląska.

Prowadzenie: Małgorzata Paul.
Wstęp 1 zł / liczba miejsc ograniczona