Stulecie pokolenia „Kolumbów”

Dział Badań i Rozwoju FINA zaprasza do wzięcia udziału w grudniowej konferencji naukowej poświęconej pokoleniu młodych Polaków wchodzących w dorosłość w czasie II wojny światowej: Stulecie pokolenia „Kolumbów”.

W symbolicznym dla polskiej historii roku 1920 na świat przyszło pokolenie, które później określono mianem „Kolumbów”. Było pierwszym pokoleniem niepodległej Polski, doświadczyło wojny i komunizmu, stając się częścią narodowej mitologii. Podczas konferencji chcemy przyjrzeć się temu pokoleniu, jego marzeniom, doświadczeniom, osiągnięciom i wpływowi na kulturę, ale także omówić nieoczywistość, rozbieżność między historyczną wiedzą o tej formacji, jej samopostrzeganiem i nadaną kategorią kulturową. Nazwa „Kolumbowie” pojawiła się stosunkowo późno, zaś sama legenda została stworzona przez literaturę, z czym przedstawiciele tego pokolenia nie zawsze się zgadzali.

Rzeczywisty wyraz stosunku własnego środowiska do tej artystycznej kreacji mogli w PRL dawać co najwyżej w rozmowach prywatnych. Dla wielu z nich nie ulegało wątpliwości, że była to peerelowska wizja (jedyna dopuszczona przez cenzurę do legalnego obiegu) mitu, legendy, historii młodzieży akowskiej. Warto więc zadać pytanie o ich poczucie pokoleniowej wspólnoty, o to, czy naprawdę czuli się „Kolumbami”, czy stanowili formację kulturową, czy pamięć o nich została ukształtowana tylko przez powieść Bratnego, czy faktycznie stanowili monolit.

Zamierzamy jednak rozważać nie tylko o nich, ale także ująć tytułowe stulecie w różnorakie konteksty, mając świadomość rozdwojenia istniejącego między historią a tekstami kultury, powstałego na skutek działania wszechwładnej PRL-owskiej cenzury prewencyjnej, ale także cenzury redaktorskiej, a już „na wyjściu” autocenzury poszczególnych twórców. W następstwie tego wszystkiego, po prostu nie mógł wówczas powstać obraz wierny realiom, a może lepiej byłoby powiedzieć ostrożniej, silnie korespondujący z wizją AK i Polskiego Państwa Podziemnego pielęgnowaną w pamięci kombatantów i ich środowiska. Kwestię tę uważamy za bardzo istotną dla przyjętego tu rozumienia pokolenia „Kolumbów”.

„Kolumbowie” byli wpisani w kulturę w swojego czasu, ale też ją tworzyli. Swoje piętno odcisnęli na literaturze i filmie, ale również na teatrze i sztuce wizualnej, stanowili fenomen ówczesnego życia kulturalnego, budowali legendę, która żyje do dziś. Planujemy zatem m.in. referaty także o opozycji wobec tego pokolenia, stawiające pytanie z czym się spierali i o co walczyli jego przedstawiciele w ciągu swojego życia. Interesować nas będzie także pytanie o wizerunek pokolenia „Kolumbów” w późniejszych tekstach kultury.

Obszary tematyczne:

• Najważniejsi przedstawiciele pokolenia „Kolumbów” i ich świadectwa.
• Kryteria zaliczenia/przynależności do pokolenia „Kolumbów”.
• Wokół nazwy pokolenia – kreacyjna siła mitu.
• PRL-owskie wizje pokolenia „Kolumbów” a prawda historyczna.
• Powieść Bratnego i serial Morgensterna jako ikoniczne, modelowe, wzorcowe wizje pokolenia „Kolumbów”.
• „Kolumbowie” w perspektywie socjologicznej, historycznej, demograficznej. Kulturotwórcza rola pokolenia.
• Stawiński, Munk i inni – strategie demitologizujące.
• „Kolumbowie” we współczesnych tekstach kultury. Ewolucja mitu.
• Dziedzictwo „Kolumbów”.

Komitet naukowy konferencji:

Dr hab. Barbara Giza, prof. USWPS – przewodnicząca
Prof. dr hab. Maryla Hopfinger
Prof. dr hab. Jerzy Eisler
Prof. dr hab. Krzysztof Kłosiński
Prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski

Zgłoszenia i udział

Prosimy o przesyłanie propozycji tematu wystąpienia wraz z krótkim (do 300 znaków) abstraktem na adres: .
Termin nadsyłania propozycji wystąpień: 31 maja 2020.
Udział w konferencji jest bezpłatny, przewidujemy publikację w wydawnictwie naukowym.
Czas i miejsce: 3-4 grudnia 2020.
Warszawa, FINA, ul. Wałbrzyska 3/5, sala Ziemia Obiecana.

Konferencja jest częścią projektu „Pamięć filmu. Cud nad Wisłą i inne wydarzenia historyczne w filmowych zasobach FINA”. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2021.