Niepodległa „Brygadą” pisana
Kiedy w 2016 roku odnaleziono matryce drukarskie podpisane „Brygada”, nikt nie spodziewał się aż takiego odkrycia. Okazało się, że bezpiecznie zapakowane czcionki zostały stworzone na 10-lecie istnienia wolnej II Rzeczpospolitej, w 1928 roku. Z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, font zyskał drugie życie. Dziś, po procesie digitalizacji i cyfrowej rekonstrukcji zostaje udostępniony jako dar dla wszystkich użytkowników komputerów.
Krótka historia „Brygady”
Dwa lata temu, gdy w Muzeum Książki Artystycznej porządkowano zbiory matryc z Odlewni Czcionek w Warszawie, Janusz Tryzno natrafił na duży, starannie zapakowany zespół podpisany „Brygada”. Zbiór był drukarsko kompletny, zawierał trzy podstawowe odmiany, czyli antykwę, półgrubą i kursywę w dziewięciu stopniach: 6, 8, 10, 12, 16, 20, 24, 28, 36 punktów Didota. Okazało się jednak, że ta czcionka nie była dotąd znana fachowcom.
Różne znaki diakrytyczne, w foncie „Brygada”
Biuro Programu „Niepodległa” jesienią 2017 roku zainicjowało wykonanie ekspertyz. Matryce zostały oznakowane, przeprowadzono analizy porównawcze z innymi krojami pisma, poddano analizie dokumenty archiwalne. Ustalono, że „Brygada” pochodzi z okresu II Rzeczypospolitej. Powstała najprawdopodobniej około 1928 roku, na 10-lecie Niepodległości Polski, w Odlewni Idźkowski i S-ka. Jej stworzenie miało wymiar patriotyczny, bowiem po scaleniu ziem polskich z trzech zaborów, gdzie posługiwano się dotąd cyrylicą, gotykiem i innymi pismami, potrzebne były polskie czcionki z znakami diakrytycznymi.
Czcionka cyfrowa „Brygada”
Pierwszy etap pracy nad cyfrowym krojem pisma Brygada polegał na stworzeniu przez Mateusza Machalskiego, Borysa Kosmynkę i Przemysława Hoffera wersji zerowej. Poszczególne metalowe formy zostały pojedynczo sfotografowane z pomocą specjalnego mikroskopu i aparatu fotograficznego. Następnie do pracy przystąpili graficy. Znając historię drukarstwa i technik sprzed wieku analizowali i odwzorowywali wyjściowy rysunek liter. Trzeba było wziąć pod uwagę np. że rysunek litery na matrycy jest cieńszy ponieważ musi uwzględniać tak zwane zalewki farby, które powstają podczas przeniesienia farby na papier. Dalsze porównania znaków w formie cyfrowej umożliwiły wprowadzenie detali, jak lekkie zagięcie górnych szeryfów, definiujących końcowy charakter kroju.
Prezentacja czcionki „Brygada”
Każda z fizycznych odmian fontu posiadała około 120 matryc. Oprócz podstawowych znaków zawierały one znaki polskie, podstawowe europejskie znaki diakrytyczne, znaki interpunkcyjne i zestaw cyfr. W wersji cyfrowej zestaw ten poszerzono. Krój przygotowany został w 6 odmianach – regular, semibold i bold – a do każdej dopracowano kursywę. Poszerzono zestaw znaków diakrytycznych, dodane zostały kapitaliki, znaki w indeksie dolnym i górnym, cyfry nautyczne i tabelaryczne, ułamki, zestaw znaków matematycznych, muzycznych oraz ornamenty. Obecnie każda z sześciu odmian posiada ponad 600 glifów, co pozwala na uniwersalne zastosowanie jej przy składzie różnego rodzaju tekstów.
„Brygada” w roku obchodów
Digitalizacji kroju pisma Brygada stanowi wyjątkowy element obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Warto podkreślić, że matryce powstały już na 10-lecie wydarzeń z 1918 roku. Pierwotny projekt z dwudziestolecia międzywojennego dziś nabrał nowego, cyfrowego życia i każdy użytkownik komputera może się nim cieszyć. „Brygada” będzie stosowana do składu druków okolicznościowych w ramach tegorocznych obchodów.
Font dostępny jest do pobrania na zasadach otwartej licencji. BRYGADA_1918