Wystawa #BezPrzedawNIEnia do pobrania
We wrześniu 1939 roku niepodległa Polska, po raz kolejny w historii, zniknęła z map Europy. 1 i 17 września w granice II Rzeczpospolitej wtargnęły wojska Niemiec i Związku Radzieckiego. Przez niemal sześć lat agresorzy dokonali na ziemiach polskich zbrodni o nieznanej wcześniej skali. W 83. rocznicę wybuchu II wojny światowej wspominamy te tragiczne wydarzenia i oddajemy w ręce Polek i Polaków wystawę #BezPrzedawNIEnia. Skupia się ona na zniszczeniach w krajobrazie miast, zestawiając zdjęcia przed i po działaniach wojennych.
Zniszczenia wojenne na ziemiach polskich po II wojnie światowej
„Jakkolwiek podczas ostatniej wojny światowej całość ziem polskich dwukrotnie stała się terenem działań wojennych, ponosząc ich ciężkie skutki, związane zarówno z bezwzględnością wroga, jak z niszczącym działaniem nowoczesnej broni, to jednak zniszczenie wynikające z tych działań nie jest najcięższą częścią strat, jakie Polska w czasie wojny poniosła.”
Jest to pierwsze zdanie Charakterystyki Zniszczeń Wojennych w opublikowanym w 1947 roku „Sprawozdaniu w przedmiocie strat i szkód wojennych Polski w latach 1939-1945”, próbie podsumowania strat poniesionych w wyniku światowego konfliktu. Gdy w 1939 roku Polska została napadnięta, zarówno Niemcy jak i Rosja rozpoczęły rabunek dzieł sztuki. Wagony pełne cennych książek, eksponatów muzealnych, instalacji przemysłowych, depozytów bankowych, elementów wyposażenia domów, świątyń i innych artefaktów wywożono z terenów zajętych ziem. Większość z nich nigdy nie została odnaleziona.
Dalsze straty wynikły z przesuwających się frontów, które nie oszczędzały budynków – wysadzanie strategicznej infrastruktury, wzniecanie pożarów, działania toczone w uliczkach miejskiej zabudowy, ostrzały artyleryjskie i naloty zastąpiły dotychczasowe krajobrazy miast i miasteczek hałdami gruzów. Do tego wszystkiego dołożyła się także polityka nienawiści wobec wroga, która przez podburzanie negatywnych emocji, motywowała do zniszczeń miejsc-symboli i pomników, których nie da się wyjaśnić motywami wojskowymi. Ruina stała się uniwersalnym językiem prowadzonej II wojny światowej.
Odbudowa po wojnie – dzieło niedokończone
83 lata po wybuchu drugiej wojny światowej czcimy pamięć ofiar i bohaterów, wspominamy to, co jako naród utraciliśmy i to, czego nie było dane nam poznać. Zmiana granic po II wojnie światowej sprawiła, że na ziemiach polskich znalazły się setki zrujnowanych miast i wsi nie wchodzących przed wojną w obszar II RP. Na wystawie #BezPrzedawNIEnia zaprezentowano kadry z Warszawy, Lublina czy Wodzisławia Śląskiego, a dopełniają je widoki z Kołobrzegu, Malborka czy Wrocławia. Wszystkie te miejscowości trzeba było podnieść z ruin – procesy odbudowy trwają od prawie 80 lat. W każdym regionie dzisiejszej Polski można odnaleźć ślady wojny, które są jak blizny w tkance architektonicznej miejscowości. Wystawa #BezPrzedawNIEnia siłą obrazu opowiada o skali wyzwań, z którymi mierzyli się nasi przodkowie. Zaprezentowano na niej te same miejsca w epoce międzywojnia i tuż po II wojnie światowej, a całość uzupełniają wiersze i wspomnienia naocznych świadków zbrodni dokonanych na polskim dziedzictwie narodowym.
Jeden z wybitnych specjalistów, którzy brali po wojnie udział w szacowaniu strat i dziele odbudowy, prof. Stanisława Lorentza w 1946 roku powiedział:.
Taka już jest historia Polski: budujemy i zbieramy, burzą nam i rabują, odbudowujemy i znowu zbieramy, znów nam burzą i kradną – i naszym obowiązkiem narodowym jest zawsze znowu odbudowywać i gromadzić, bo inaczej przestaniemy istnieć.
Wystawa #BezPrzedawNIEnia w Warszawie
Wystawa #BezPrzedawNIEnia, którą można pobrać poniżej, ma także swoją ekspozycję w Warszawie, w miejscu symbolicznym – na ogrodzeniu, za którym rusza odbudowa zniszczonego w 1944 roku Pałacu Saskiego. Plansze wydrukowano w technice druku soczewkowego, który zmienia obraz zależnie od miejsca, gdzie znajduje się widz. Wszystkie teksty dostępne są po polsku i po angielsku. Ekspozycja jest dostępna od 2 do 20 września 2022.
Wystawa #BezPrzedawNIEnia składa się z 26 plansz. Z przygotowanych plików może skorzystać każdy m.in.: instytucje kultury, jednostki samorządu terytorialnego, szkoły, domy kultury, organizacje pozarządowe jak i osoby prywatne. Wystawę wystarczy pobrać i wydrukować w dowolnej wielkości na dowolnym nośniku albo opublikować na swojej stronie internetowej. Materiały zostały przygotowane w rozmiarze B1 (70 cm x 100 cm), jednak jakość zachowują także w mniejszych formatach.
Zapraszamy do korzystania.
Pliki do pobrania: