Matki Niepodległości na banerze Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego

Matki Niepodległości to wyjątkowe kobiety, które przyczyniły się do odbudowy niepodległej Polski. 10 z nich zostało upamiętnionych na banerze wiszącym na gmachu Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego. Można go zobaczyć od strony placu Społecznego i jak zapowiadają inicjatorzy, stanowi początek projektu poświęconego kobietom w historii Polski.

Dolnośląski Urząd Wojewódzki we współpracy z Instytutem Piastów Śląskich postanowił upamiętnić niezwykłe kobiety, które zasłużyły się swoją ciężką pracą przy odbudowie niepodległej Polski. Matki Niepodległości zastąpiły baner poświęcony Ojcom Niepodległości, który zdobił gmach Urzędu przez 3 lata. Teraz na przechodniów spogląda 10 kobiet, które odegrały dużą rolę w polskiej historii, choć ich wkład w procesy odbudowy bywa zapominany. Zdjęcia na banerze pochodzą ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, Wojskowego Biura Historycznego oraz Armenian Fundation.

Matki Niepodległości

Uzupełnieniem baneru są krótkie biogramy, które pozwalają lepiej poznać 10 pań. Matki Niepodległości: żołnierki, posłanki, policjantki, działaczki społeczne, redaktorki – postacie absolutnie wyjątkowe to:

Wanda Gertz

Członkini Ochotniczej Legii Kobiet, major Wojska Polskiego. W latach 1914-1916 w męskim przebraniu służyła w I Brygadzie Legionów Polskich. Żołnierz Kedywu. Brała udział w Powstaniu Warszawskim. Po upadku zrywu, jako jeniec wojenny wraz z innymi żołnierkami, osadzona w oflagu Molsdorf. Odznaczona m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

Gabriela Balicka

Właściwie Gabriela Balicka-Iwanowska. Botaniczka związana z Uniwersytetem w Genewie, gdzie zdobyła tytuł doktora. Posłanka na Sejm Ustawodawczy I, II i III kadencji w II RP z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. W czasie I wojny światowej zaangażowana w działalność Polskiego Czerwonego Krzyża. Członkini Narodowej Organizacji Kobiet.

Maria Wittek

Członkini Ochotniczej Legii Kobiet. Brała udział w walkach o granice, kampanii polskiej 1939 roku oraz w Powstaniu Warszawskim. Pierwsza w historii kobieta mianowana na stopień generała Wojska Polskiego. Odznaczona m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Była pierwszą kobietą – studentką na Wydziale Matematycznym Uniwersytetu Kijowskiego.

Jadwiga Zarugiewicz

Ormianka, matka Konstantego Zarugiewicza – Orlęta Lwowskiego poległego w boju pod Zadwórzem 17.08.1920. Jest symboliczną matką żołnierzy, ponieważ właśnie ona wskazała trumnę poległego żołnierza, która została umieszczona w Grobie Nieznanego Żołnierza. Jej postać symbolizuje także udział mniejszości narodowych i etnicznych w walce o niepodległość Polski. 

Stanisława Paleolog

Członkini Ochotniczej Legii Kobiet oraz Polskiej Organizacji Wojskowej. Brała udział w walkach o granice, kampanii polskiej 1939 roku oraz w Powstaniu Warszawskim. Podpułkownik Wojska Polskiego RP. Jako komisarz Policji Państwowej organizowała służbę kobiet w tej formacji.  Członkini AK. Minister w pierwszym rządzie Antoniego Pająka na uchodźstwie.

Zofia Moraczewska

Działaczka społeczna, posłanka na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm III kadencji. Już od młodości zaangażowana w działalność społeczną i polityczną. Tworzyła Ligę Kobiet Polskich a później Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet. Żona premiera Jędrzeja Moraczewskiego.

Aleksandra Piłsudska

Działaczka Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1914 roku wstąpiła do Legionów Polskich, gdzie była komendantką kurierek legionowych. W II RP prowadziła szeroką działalność honorową i społeczną. Żona Marszałka Józefa Piłsudskiego. Odznaczona m. in. Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

Aleksandra Zagórska

Działaczka PPS i POW. W czasie I wojny światowej służyła w I Brygadzie Legionów. W czasie walk o Lwów w 1918 roku stworzyła Ochotniczą Legię Kobiet, której została komendantką. Dosłużyła się stopnia podpułkownika. W 1928 zorganizowała Związek Legionistek Polskich.

Irena Kosmowska

Działaczka ludowa i oświatowa. Przed odzyskaniem niepodległości zaangażowana w tworzenie m.in. szkół rolniczych. Członkini Ligi Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego oraz POW. Wiceminister ds. Opieki społecznej w rządzie Ignacego Daszyńskiego. Posłanka na Sejm Ustawodawczy oraz I i II kadencji z ramienia PSL „Wyzwolenie”. Aresztowana w lipcu 1942 r. przez gestapo. Więziona na Pawiaku i w berlińskim Moabicie. Zmarła w Berlinie, w sierpniu 1945 r. z powodu ran odniesionych podczas bombardowania miasta.

Wanda Pełczyńska

Działaczka społeczna, uczestniczyła w pracach tajnego skautingu. W czasie I wojny światowej była kurierką I Brygady Legionów. Brała udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Posłanka do sejmu IV kadencji z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Redaktorka naczelna „Bluszczu”, tygodnika kobiecego wydawanego w Warszawie.  W czasie II wojny światowej służyła w ZWZ-AK. Odznaczona m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

Zapraszamy do poznawania losów Matek Niepodległości!