Pierwszy raz w historii Polskę i Rumunię połączy wspólny sezon kulturalny! Wystawy, spektakle, pokazy filmów wypełnią 17 miesięcy wspólnego świętowania. Od czerwca 2024 do października 2025 Polacy i Rumuni będą mieli niezwykłą okazję do kulturalnego poznawania się nawzajem – w końcu hasło obchodów to „Mamy wspólny język”. Zobaczcie co dla Was przygotowały Instytut Adama Mickiewicza i Rumuński Instytut Kultury!

W Polsce i w Rumuni: Sezon Kulturalny Polska-Rumunia 2024-2025

Za oficjalną datę początku stosunków dyplomatycznych między Polską a Rumunią uznaje się 22 czerwca 1919 roku, kiedy hrabia Aleksander Skrzyński przedstawił królowi Rumunii Ferdynandowi I listy uwierzytelniające. Trzy lata później, w 1921 roku, podpisano pierwszy sojusz obronny. Na pamiątkę tego wydarzenia 3 marca obchodzimy Dzień Solidarności Polsko-Rumuńskiej.

Losy Polski i Rumunii splatają się przez wieku. W międzywojniu dzieliliśmy wspólną granicę, poznawaliśmy nawzajem nasze kultury, a słynące z winobrań przygraniczne Zaleszczyki były równie popularne jak nadczarnomorski port Konstanca. We wrześniu 1939 roku Rumuni przyjęli polskich uchodźców i pomagali w ukryciu rezerw polskiego złota i wawelskich arrasów. Z kolei po trzęsieniu ziemi w 1977 roku Polacy wybudowali w Bukareszcie Szpital im. Marii Skłodowskiej-Curie, jeden z najważniejszych szpitali dziecięcych w kraju. Dziś Polska i Rumunia są członkami UE, a polsko-rumuńska solidarność przejawia się na wielu polach współpracy.

Za przygotowanie i realizację programu Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia 2024-2025 odpowiadają polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Instytut Adama Mickiewicza, przy wsparciu Instytutu Polskiego w Bukareszcie, oraz rumuńskie Ministerstwo Kultury i Rumuński Instytut Kultury. Sezon rozpocznie się w czerwcu 2024 roku, a zakończy w październiku 2025 roku.

Polacy i Rumuni: „Mamy wspólny język”

Hasło Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia 2024-2025 to „Mamy wspólny język”. Język kultury jest językiem uniwersalnym, ponadnarodowym łącznikiem i płaszczyzną budowania relacji między artystami a publicznością. Bukareszt, Sybin, Kluż-Napoka, Garana i Jassy połączą się kulturalnym pomostem z Warszawą, Gdańskiem, Łodzią, Krakowem, Wrocławiem, Białymstokiem i Bydgoszczą.

Także cała identyfikacja wizualna sezonu została wspólnie przez polskich i rumuńskich studentów. Przedstawiciele wydziałów grafiki warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych i bukareszteńskiego Narodowego Uniwersytetu Sztuki UNArte w mieszanych ekipach, wspierani przez swoich wykładowców, przez kilka miesięcy pracowali nad projektami. Efektem ich pracy jest logotyp inspirowany znakami diakrytycznymi, charakterystycznymi dla każdego z języków. Wraz z hasłem „Mamy wspólny język”, odwołują się do języka kultury, który pozwala na głębokie poznanie i porozumienie między ludźmi, w różnorodności form, środków wyrazu i tradycji.

Wydarzenia w Polsce i w Rumunii – wspólne świętowanie

Rok i 5 miesięcy trwania sezonu to wystawy wybitnych artystów, premiery teatralne i obecność artystyczna na uznanych festiwalach kulturalnych w obu krajach. Co zaplanowali organizatorzy?

2024

🇷🇴 Bukareszt – Wystawa „Były trzy siostry, ale tylko dwie koszule” – 02.02-28.04.2024

Fotoreportaż Justyny Mielnikiewicz zaprezentowano w Muzeum Chłopa Rumuńskiego w Bukareszcie. W sierpniu i październiku 2023 roku powstał fotoreportaż dotyczący życia polskiej diaspory w rumuńskiej Bukowinie. Cykl zdjęć odwołuje się zarówno do współczesności jak i tradycji i obejmuje swoim spektrum osoby i krajobrazy kulturowe. Ideą reportażu jest przedstawienie obustronnych wpływów: rumuńskich na polskie mniejszości w tym kraju i polskich na kulturę regionów w Rumunii.

🇵🇱 Warszawa – Wystawa „Były trzy siostry, ale tylko dwie koszule” – 18.05.2024 – 01.09.2024

Wystawa, po ekspozycji w Rumunii, trafiła do Warszawy. Od 18 maja 2024 do 1 września 2024 można oglądać ją w siedzibie Państwowego Muzeum Etnograficznego.

🇵🇱 Kraków – Fokus na Rumunię na 64. Krakowskim Międzynarodowym Festiwalu Filmowym – 26.05-02.06.2024

Od 27 maja do 2 czerwca 2024 selekcja ciekawych, dających do myślenia i wartościowych rumuńskich filmów dokumentalnych ostatnich lat zagościła na Kraków Film Festival. „Fokus na Rumunię” obejmuje polskie premiery pięciu najnowszych produkcji: „Między ciszą a grzechem”, „Ojcze nasz”, „Zbyt blisko”, „Kielich. O synach i córkach” i „Życie pozagrobowe ojca Arseniego”. Twórcy obecni w Krakowie wezmą udział w dyskusjach z publicznością po projekcji filmów.

🇵🇱 Łódź – Wystawa „Coraz trudniej uwolnić się od ciężaru wspomnień” – 15.06-25.08.2024

Wystawa „Coraz trudniej uwolnić się od ciężaru wspomnień” to pierwsza indywidualna wystawa w Polsce Iosifa Kiralego – jednego z najbardziej znanych i zasłużonych rumuńskich artystów wizualnych. Od 15 czerwca do 25 sierpnia 2024 można ją będzie oglądać w Muzeum Miasta Łodzi, a wernisaż zaplanowano w ramach Fotofestiwalu Łódź. Iosif Kiraly obserwuje jak wspomnienia — osobiste i zbiorowe — nieustannie nam towarzyszą i zmieniają się wraz z upływem czasu oraz gromadzeniem nowych doświadczeń. Fotografie traktuje jako kotwice rzucone w przeszłość, ale wspomnienia są dla niego raczej doświadczeniami, które za każdym razem, gdy je przywołujemy, są interpolowane i rekonstruowane na inne sposoby, w zależności od naszego obecnego stanu emocjonalnego czy informacji i doświadczeń zgromadzonych w międzyczasie. Na wystawie będzie można zobaczyć, jak artysta przekłada swoje spostrzeżenia na obrazy i jak rozumie sposób działania mechanizmów pamięci. Zebrane prace poruszą niektóre z jego ulubionych tematów: synchroniczność, symetrię, uczucie déjà vu i fałszywe rozpoznanie.

🇷🇴 Sybin – Wystawa „Tatry. Wróblewski, Karłowicz, Wyczółkowski”- 20.06-31.08.2024

Wystawa w Narodowym Muzeum Brukenthala w Sybinie składa się z dzieł trzech wybitnych twórców o tematyce górskiej. Krajobraz łańcucha Karpat, który łączy Polskę i Rumunię, łączy tematycznie całość. Tusze oraz abstrakcje geometryczne A. Wróblewskiego, oryginalne odbitki fotografii Mieczysława Karłowicza oraz obrazy, pastele i grafiki Leona Wyczółkowskiego z początku XX wieku, inspirowane estetyką japońską zostały zaprezentowane obok siebie. Wystawa prezentuje indywidualne umiejętności przekładania na język wizualny doznań wynikających z pasji twórców do górskich wędrówek.

🇷🇴 Sybin – polskie spektakle podczas Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego – 21-22.06.2024

Podczas Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego w Sybinie zaprezentowane zostaną polskie spektakle. 21 czerwca 2024 spektakl plenerowy „Arcadia” to najnowszy spektakl Jerzego Zonia, jednego z czołowych twórców polskiego teatru alternatywnego. Przedstawienie inspirowane poezją Różewicza odwołuje się do tradycji literackiej i historii polskiego teatru odpowiadając jednocześnie na ważne z perspektywy dzisiejszego odbiorcy pytania o sens egzystencji. Nowoczesność podkreślona choreografią, minimalistyczną scenografią i różnorodną gatunkowo muzyką zetknie się z klimatem lat 50. i 60. Z kolei 21 i 22 czerwca 2024 widzowie będą mogli obejrzeć spektakl Łukasza Twarkowskiego oparty na powieści Olgi Ravn „The Employees”. Przenosi on widzów na statek kosmiczny w nieokreślonej przyszłości, gdzie ludzie i humanoidy zmagają się z absurdalnymi biurokratycznymi zasadami. Załoga musi zmierzyć się z pytaniami o istotę ludzkości, podważając konwencje teatralne. Stawia pytania o naturę świadomości, relację mózgu i umysłu, oraz przyszłość sztucznej inteligencji, prowokując do refleksji nad etycznymi i społecznymi aspektami rozwoju technologii.

🇷🇴 Garana – polscy artyści Garana Jazz Festival – 11-14.07.2024

Gărâna Jazz Festival to czterodniowy festiwal muzyczny odbywający się co roku w lipcu w miejscowości Gărâna w południowo-zachodniej Rumunii. Podczas tegorocznej edycji przed publicznością wystąpią Kinga Głyk i Wojtek Pilichowski Band. Ona to Basistka i kompozytorka w swojej muzyce łączy jazzową tradycje z wpływami bluesa i funkowym groove’em, uważana jest za jedną z najlepszych polskich basistek nowej generacji i wschodzącą gwiazdę jazz bluesa. Z kolei Wojtek Pilichowski Band to polski zespół założony przez basistę, Wojtka Pilichowskiego. Ma na swoim koncie doskonale przyjęte albumy i koncerty.

🇵🇱 Wrocław – Sekcja „Rumunia – Gry lustrzane” na 24. MFF Nowe Horyzonty – 18-27.07.2024

Sekcja „Rumunia – Gry lustrzane” to nie podręcznik do historii kina – program tej sekcji zaprasza do porównań, krytycznego myślenia i otwartej debaty. Filmy zestawione są parami – jeden nowy, z ostatnich lat, jeden sprzed 30-40 lat do którego współczesne dzieło (mniej lub bardziej wyraźnie) nawiązuje. W programie 24. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego mBank Nowe Horyzonty znalazły się obrazy: Nie obiecujcie sobie zbyt wiele po końcu świata (2023) i Angela idzie dalej (1981), MMXX (2023) i Dąb (1992), Wielki tydzień (2024) i Nie bój się, Jakubie! (1981), Wolność (2023) i Wideogramy rewolucji (1992).

🇵🇱 Gdańsk – Wystawa „Nicolae Grigorescu – malarz etosu rumuńskiego” – 27.07-27.10.2024

Retrospektywa dzieł Nicolae Grigorescu – jednego z czołowych malarzy rumuńskiego modernizmu – zostanie zaprezentowana w Muzeum Narodowym w Gdańsku, Oddziale Sztuki Nowoczesnej. Przybliży dziedzictwo artystyczne XIX-wiecznego artysty. Kuratorem ekspozycji będzie Călin Stegerean. Na wystawie będzie można zobaczyć czterdzieści cztery olejne płótna uzupełnione przedmiotami reprezentującymi rumuńskie dziedzictwo folklorystyczne ze zbiorów Narodowego Muzeum Sztuki Rumunii w Bukareszcie.

🇵🇱 Gdańsk – pokazy spektaklu „Hamlet” na Festiwalu Szekspirowskim – 28-29.07.2024

28 i 29 lipca 2024 odbędą się dwa pokazy spektaklu „Hamlet” w reżyserii Declana Donnellana. Wyprodukował go Teatr im. Marina Sorescu z Krajowej. Hamlet w wersji rumuńskiego teatru to postać poszukująca. Przeszukuje stulecia, wędruje przez epoki i jest tym dryfowaniem już mocno zmęczony. Czy warto być w takim świecie? Egzystencjalne pytanie z dramatu „Być albo nie być” skraca się do krótkiego i wątpiącego: „Dlaczego?”. W spektaklu gra scenografia pełna świateł i symboli, które kontrastują ze sobą jak skrajność wyboru pomiędzy „być” a „nie być”. Dwa pokazy odbędą się w ramach Międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku.

🇵🇱 Białystok – Fokus rumuński na Festiwalu „Wschód Kultury” w Białymstoku – 22-25.08.2024

Dwunasta edycja festiwalu Wschód Kultury/Inny Wymiar odbędzie się w Białymstoku w dniach 22-25 sierpnia 2024. W programie znajdą się wydarzenia kulturalne sfokusowane na Rumunię.

🇷🇴 Bukareszt – polski zespół na Festiwalu Balkanik – 08-10.09.2024

Na festiwalu Balkanik w Bukareszcie (8-10 września 2024) wystąpią dwa polskie zespoły – Dikanda oraz Sutari. Dikanda to polski zespół muzyczny tworzący specyficzną muzykę w stylu etniczno-folkowym. W utworach słychać wpływ brzmień bałkańskich, cygańskich, izraelskich, białoruskich, kurdystańskich oraz indyjskich. Charakterystyczną cechą zespołu jest wykonywanie nie tylko własnych aranżacji ludowych przyśpiewek, ale także autorskich utworów skomponowanych z wymyślonych słów, niemających znaczenia w żadnym języku. Sutari to z kolei siła trzech kobiecych głosów splatających się w unikatowym, muzycznym wielogłosie. Ich muzyka to pełna transowych, polifonicznych kompozycji fuzja tradycji ze współczesnością, splatająca się wokół tematów natury, wolności, kobiecości i siostrzeństwa. Zespół wykreował charakterystyczny styl interpretacji pieśni, wielogłosu i muzycznej opowieści. Artystki aranżują tradycyjne polskie pieśni, a także komponują własne utwory.

🇵🇱 Gdańsk – udział w Gdańskich Targach Książki – 13-15.09.2024

VI edycja Gdańskich Targów Książki odbędzie się w dniach 13-15 września 2024 r. w Europejskim Centrum Solidarności. Do programu zostaną włączone pokazy filmowe, debaty, spotkania literackie, koncert.

🇷🇴 Sybin – Przegląd polskich filmów dokumentalnych w ramach Astra Film Festival w Sybinie – 15-22.09.2024

🇵🇱 Warszawa – Wystawa „85 lat od polskiego azylu w Rumunii” – wrzesień 2024

🇷🇴 Bukareszt – polski spektakl na Narodowym Festiwalu Teatralnym w Bukareszcie – 20-29.10.2024

Narodowy Festiwal Teatralny odbędzie się 20-29.10.2024 w stolicy Rumunii. W tekście Julii Holewińskiej „Ostatnie dni Eleny i Nicolae Ceaușescu” oraz w reżyserii Wojciecha Farugy, twórcy śledzą degradację rumuńskich przywódców, przekształcających się z bóstw w więźniów, aż do tragicznej egzekucji. Dramat ukazuje, jak małżeństwo Ceaușescu ignoruje społeczne niezadowolenie, utrzymując przekonanie o własnych sukcesach. Twórców i twórczynie przedstawienia interesują losy i zachowania osób, które towarzyszyły małżeństwu w ich ostatnich godzinach.

🇷🇴 Bukareszt – Wystawa Tadeusza Kantora w Narodowym Muzeum Sztuki – 20.10.2024-23.02.2025

Tadeusz Kantor to polski artysta o wielu talentach. Na wystawie w Bukareszcie zaprezentowana zostanie wszechstronność Kantora. Od wczesnych obrazów, przez sławne parasolki, eksperymenty malarskie, rzeźby, obiekty sceniczne i dokumentacje teatralne. Zwieńczeniem wystawy będzie wprowadzenie postaci samego twórcy. Portrety fotograficzne dadzą wgląd w ekspresję i psychikę trudnego, ale fascynującego człowieka. Wystawa w Narodowym Muzeum Sztuk Pięknych w Bukareszcie pokaże eksponaty z Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie.

🇵🇱 Kraków – Rumuński program literacki na Międzynarodowych Targach Książki – 24-27.10.2024

27. edycja Międzynarodowych Targów Książki w Krakowie ugości rumuński program literacki.

🇵🇱 Bydgoszcz – Prezentacja współczesnego teatru rumuńskiego – październik 2024

Nowa fala rumuńskich reżyserów teatralnych, we współpracy z Teatrem Polskim w Bydgoszczy i Festiwalem Prapremier, zaprezentuje współczesny teatr rumuński w Polsce.

🇵🇱 Wrocław – Rumunia na Targach Dobrych Książek – 5-8 grudnia 2024

Wrocławskie Targi Dobrych Książek, których historia sięga 1992 roku, 5-8 grudnia 2024 w Hali Stulecia w programie będą miały miejsce na wydarzenia artystyczne zbliżające polską i rumuńską perspektywę.

🇵🇱 Poznań – Premiera polsko-rumuńskiej koprodukcji tańca współczesnego – grudzień 2024

W Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu od 28 maja do 10 października 2024 trwa seria warsztatów prowadzonych przez rumuńskich choreografów z zespołem aktorów i tancerzy teatru. Prowadzą je choreografowie Andrea Gavriliu, Mădălina Dan i Ștefan Lupu. Efektem ich współpracy będzie stworzenie i produkcja spektaklu, głównej rumuńsko-polskiej koprodukcji w dziedzinie sztuk performatywnych w ramach Sezonu Kulturalnego Rumunia-Polska 2024-2025. Premiera odbędzie się w grudniu 2024 roku, a w 2025 roku spektakl będzie prezentowany na festiwalach teatru i tańca współczesnego w Rumunii.

🇵🇱 Warszawa – Specjalny program rumuński na Festiwalu Filmowym Watch Docs – grudzień 2024

2025

🇵🇱 Kraków – Wystawa „Rumuńska sztuka XX wieku” – luty 2025

🇵🇱 Gdańsk – Wystawa „Skarby i rytuały średniowiecznej Mołdawii, Wołoszczyzny i Siedmiogrodu” – marzec 2025

🇵🇱 Łódź – Fokus na rumuński design na Łódź Design Festival – maj 2025

🇵🇱 Kraków – 15. Festiwal Kultury Rumuńskiej w Krakowie – maj 2025

🇵🇱 Poznań – Pop Up Rumunia – pokazy filmowe, koncert, sztuki performatywne, wystawa – maj 2025

🇵🇱 Lublin – Pop Up Rumunia – pokazy filmowe, koncert, sztuki performatywne, wystawa – czerwiec 2025

🇵🇱 Kraków – Wystawa „Dacia, królestwo złota i srebra” – lipiec 2025

🇵🇱 Warszawa – Premiera rumuńska na Warszawskiej Jesieni – wrzesień 2025

🇵🇱 Katowice – Pop Up Rumunia – Udział w targach książki – październik 2025

Daty wydarzeń mogą ulec zmianie. Będziemy starali się aktualizować dane na bieżąco.

Start Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia 2024-2025

Oficjalny start Sezonu Rumuńskiego w Polsce odbędzie się wraz z wystawą „Nicolae Grigorescu, malarz rumuńskiego etosu” w Gdańsku 28 czerwca 2024. Polski sezon w Rumunii zainauguruje ekspozycja pt. „Tatry. Wróblewski, Karłowicz, Wyczółkowski” w Muzeum im. Brukenthala w Sybinie 20 czerwca 2024. Mimo to zimą, z okazji Dnia Solidarności Rumuńsko-Polskiej, odbyły się już wydarzenia zapowiadające bogaty sezon kulturalny. 29 lutego 2024 na Zamku Królewskim w Warszawie wystąpili znamienici rumuńscy artyści: skrzypek Alexandru Tomescu, pianistka Adela Liculescu i sopranistka Alexandra Zamfira. Z kolei 3 marca 2024 w Ateneum Rumuńskim w Bukareszcie wystąpił pianista jazzowy Leszek Możdżer.

Serdecznie zapraszamy do udziału w kolejnych wydarzeniach Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia 2024-2025. Informacje na bieżąco pojawiają się na profilach social media organizatorów: Niepodległa, Instytutu Adama Mickiewicza, Culture.pl, Rumuńskiego Instytutu Kultury w Warszawie. Dołączcie do nas!

Program Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia 2024-2025 jest realizowany dzięki współpracy IAM, MKIDN oraz Instytutu Polskiego w Bukareszcie z rumuńskim Ministerstwem Kultury oraz Rumuńskim Instytutem Kultury.