„Słowo kłamie – oko nigdy” w Düsseldorfie i Recklinghausen

W ramach obchodów Stulecia Awangardy w Polsce w Instytucie Polskim w Düsseldorfie oraz – równolegle – w Museum Jerke w Recklinghausen prezentowane są ekspozycje ukazujące nowe środki wyrazu stosowane w pracach polskich artystów awangardowych lat 1918-1939. W Düsseldorfie w ramach „Słowo kłamie – oko nigdy. Nowoczesność w fotografii polskiej 1918 -1939”, prezentowanej od 10 września do 15 grudnia br., zobaczyć można zmagania twórców z nową formą wyrazu – fotografią. Eksperymenty, poszukiwanie nowych ujęć, nietypowa perspektywa, fotomontaż – wszystko to miało zaskoczyć odbiorcę i dać wyraz nowym sposobom myślenia, a co za tym idzie także postrzegania i pokazywania rzeczywistości. Industrializacja, urbanizacja, rozwój kultury miejskiej, coraz bardziej popularna praca w przemyśle – wszystkie te zjawiska niosły ze sobą nowe, wcześniej nie spotykane, wyzwania. Proponowany przez artystów nowy sposób patrzenia miał być językiem nowej epoki – stworzonym by umożliwić jej opis, by móc ją nazwać i zrozumieć.

Ekspozycja w Recklinghausen „Słowo kłamie – oko nigdy. Nowoczesna typografia polska 1918-1939”, którą oglądać można od 9 września do 15 października tego roku, pokazuje natomiast nurty i tendencje w projektowaniu graficznym tamtego okresu. Prezentowane są prace Władysława Strzemińskiego – czołowej postaci polskiej awangardy. Artysta ten był twórcą idei druku funkcjonalnego. Przygotowany przez niego w 1935 roku tekst o takim właśnie tytule: „Druk funkcjonalny” był wykładem na temat zasad konstrukcji obrazu, rzeźby oraz budowli – w założeniu Strzemińskiego te trzy dziedziny miały być ze sobą zintegrowane i stanowić całość. W druku należało natomiast odejść od zbytniej ozdobności utrudniającej czytanie – tekst miał być przejrzysty. W swoich projektach używał znaków bezszeryfowych, co z czasem stało się jego znakiem rozpoznawczym. Zaprojektował również własny krój pisma.

Na wystawie można obejrzeć przykłady elitarnych czasopism i niszowych książek z epoki, których forma graficzna przyjęła się na tyle dobrze, że stała się częścią kultury wizualnej i masowej.