Astronom Kopernik w Londynie - wyjątkowa ekspozycja dzieła Jana Matejki w National Gallery

Wiosną 2021 roku jedno z najsłynniejszych dzieł Jana Matejki „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem” zagości w National Gallery w Londynie! Ogromne płótno będzie pierwszym polskim obrazem eksponowanym w tej najważniejszej brytyjskiej instytucji kultury. Wystawa powstała przy współpracy Instytutu Polskiego w Londynie i Biura Programu „Niepodległa”.

Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem

Płótno „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem” ma wymiary 2,25 × 3,15 m. Powstało w 1873 roku, z okazji 400. rocznicy urodzin astronoma Mikołaja Kopernika. Obraz rzadko opuszcza aulę Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego, lecz tym razem wyruszy na Wyspy Brytyjskie, by promować polską kulturę zagranicą. 

Obraz „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem” przedstawia Mikołaja Kopernika, astronoma który wstrzymał Słońce, a ruszył Ziemię – czyli stworzył teorię heliocentryczną. Jan Matejko uwiecznił naukowca nie w momencie dokonywania przełomowego odkrycia (model ruchu planet wokół Słońca jest już ukończony), lecz na dachu domu w Fromborku, gdzie ten zwrócony ku niebu prowadzi rozmowę z Bogiem. Obraz zyskał niemal natychmiastową sławę po pierwszym wystawieniu w Krakowie i powstały tysiące jego reprodukcji.

Jan Matejko w Londynie

„Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem” będzie częścią nowej ekspozycji czasowej. Wśród prezentowanych eksponatów znajdą się m.in. kopia dzieła „De revolutionibus orbium coelestium” („O obrotach sfer niebieskich”) z 1543 roku, instrumenty astronomiczne i wstępne szkice do obrazu. Wystawa ma za zadanie przedstawić gościom National Gallery postać malarza Jana Matejki. Choć w Polsce reprodukcje jego obrazów znajdują się w szkolnych podręcznikach, nie jest on postacią szeroko znaną w Europie.

Kuratorzy jednocześnie będą starali się wyjaśnić rolę malarza w formowaniu polskiej tożsamości. Jan Matejko żył w latach 1838-1893, czyli pod zaborami. Nie doczekał powstania niepodległej Polski, jednak jego obrazy są głosem w polemice dotyczącej przeszłości i przyszłości kraju, a jego prace są analizowane pod kątem przekazu ideowego. Uznawany jest za twórcę narodowej szkoły malarstwa historycznego. Matejko nie był wierny historycznym detalom wydarzeń, a raczej ukazując dawną wielkość Rzeczypospolitej pragnął kształtować serca i umysły, wskrzesić wiarę w odrodzenie niepodległej ojczyzny. Kuratorzy postarają się przekazać te fakty zagranicznym odbiorcom, którzy często nie są świadomi zaborowych meandrów polskiej historii.

Wystawa w National Gallery w 2021 roku

Wystawa zostanie otwarta dla publiczności wiosną 2021 roku. Dokładna data będzie zależeć od obowiązujących obostrzeń związanych z pandemią COVID-19. Eksponaty pokazywane na wystawie pochodzą z National Maritime Museum, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego i Muzeum Narodowego w Krakowie.

Ekspozycji towarzyszy publikacja przygotowana przez prof. Andrzeja Szczerskiego (dyrektora Muzeum Narodowego w Krakowie oraz profesora w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego), Christophera Riopelle (kuratora w National Gallery specjalizującego się w malarstwie po 1800 roku) oraz profesora Owena Gingericha (profesora astronomii i historii nauki, światowego autorytetu w badaniu dzieła „O obrotach sfer niebieskich” Kopernika).  

Wystawa powstała przy wsparciu Instytutu Kultury Polskiej w Londynie, Biura Programu „Niepodległa” i The Capricorn Foundation. Dofinansowano ze Środków MKiDN w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022.