Mamy już ponad 100 pomników historii!

To już ostanie rozszerzenie listy Pomników Historii w tym roku. Cel Narodowego Instytutu Dziedzictwa – poszerzenie spisu, aby obejmował 100 zabytków nieruchomych lub parków kulturowych o szczególnej wartości dla kultury – został osiągnięty z nawiązką. 10.12.2018 roku, rozporządzeniami Prezydenta RP Andrzeja Dudy, czternaście nowych obiektów uzyskało status Pomnika Historii.

Pomniki Historii są ustanawiane od 1994 roku. Teraz to grono poszerzono o 6 obiektów sakralnych, 3 rezydencjonalne, 2 obiekty przemysłowe, 2 założenia urbanistyczne, i 1 twierdzę. Tę najwyższą formę ochrony zabytku w Polsce posiada już 105 miejsc i budynków. Poniżej prezentujemy najnowsze, prestiżowe wpisy.

Dobrzyca – zespół pałacowo-parkowy

Klasycystyczny zespół pałacowo-parkowy w Dobrzycy powstał na przełomie XVIII i XIX w. Jest połączeniem budynków: pałacu, oficyny i pawilonów parkowych – Panteonu i Monopteru, z parkiem krajobrazowym o cechach romantycznych. Zaprojektował go Stanisław Zawadzki, czołowy architekt epoki klasycyzmu w Polsce. Wnętrza wyróżnia dekoracja malarska i sztukatorska wykonana przez uznanych artystów epoki. Obecnie zespół pałacowo-parkowy w Dobrzycy jest siedzibą Muzeum Ziemiaństwa.

Oblęgorek – pałacyk Henryka Sienkiewicza wraz z zabytkowym parkiem i aleją lipową

Zespół pałacyku w Oblęgorku był darem Narodu Polskiego dla pisarza, późniejszego noblisty, Henryka Sienkiewicza. Składa się on z rezydencji o willowej architekturze, parku krajobrazowego w stylu angielskim i czterorzędowej alei obsadzonej lipami, które były jednym z darów jubileuszowych. Na parterze pałacyku znajduje się odtworzone mieszkanie Sienkiewicza, a na piętrze można zwiedzać wystawę biograficzno-literacką oraz ekspozycję multimedialną poświęconą pisarzowi.

Brzeg – Zamek Piastów Śląskich z renesansową bramą i kaplicą zamkową pw. św. Jadwigi

Renesansowy zamek oraz gotycka kaplica w Brzegu mają ogromne znaczenie dla dziedzictwa kulturowego Śląska i całego kraju. Choć zbudowano go w wieku XIII, został przebudowany w XVI w. i uznawany jest za jeden z najważniejszych zamków renesansowych w naszej części Europy. Związana z zamkiem kaplica pw. św. Jadwigi to jedna z największych nekropolii Piastów Śląskich, na której spoczęło 43 przedstawicieli rodu z linii legnicko-brzeskiej. Znajdujące się w zamku Muzeum Piastów Śląskich gromadzi zbiory związane z historią tego rodu.

Rytwiany – pokamedulski zespół klasztorny Pustelnia Złotego Lasu

Zespół pokamedulski Pustelnia Złotego Lasu w Rytwianach to druga po podkrakowskich Bielanach placówka tego zakonu na ziemiach polskich. Przy jego budowie ściśle przestrzegano litery kamedulskich przepisów budowlanych z lat 1607-1610 i ducha tradycji architektonicznej  zgromadzenia. Unikatowe w skali kraju są niezwykle bogaty wystrój i wyposażenie kościoła – według badaczy to właśnie w Rytwianach, za sprawą o. Wenantego z Subiaco, miał zostać skrystalizowany kamedulski kanon ikonograficzny.

Pułtusk – kolegiata pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny

Kolegiata pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Pułtusku należy do świątyń mazowieckich prezentujących specyficzną odmianę budownictwa. O jej wybitnej wartości artystycznej świadczy wystrój i wyposażenie wnętrza – sklepienie, jak i kaplica pokryte są polichromiami będącymi największym na ziemiach polskich zespołem renesansowych malowideł. Kolegiata pułtuska jest także miejscem spoczynku zamożnej szlachty i części biskupów płockich.

Wiślica – zespół kolegiaty pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wraz z reliktami kościoła pw. św. Mikołaja oraz grodzisko

Wiślica w monarchii pierwszych Piastów była jednym z najważniejszych ośrodków Małopolski. Dziś w jej panoramie wyróżnia się gotycka kolegiata pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny z dzwonnicą i wikarówką, czyli tzw. Domem Długosza. Wśród fundamentów gotyckiej świątyni zachowały się relikty dwóch romańskich kościołów, a w bezpośrednim sąsiedztwie – pozostałości romańskiego kościoła pw. św. Mikołaja. Z kolei na wschód od Wiślicy, wśród łąk, położone jest grodzisko będące pozostałością po  wczesnośredniowiecznym grodzie z ok. X w. Wiąże się ono ze średniowiecznymi dziejami Polski, zwłaszcza z walkami Władysława Łokietka o tron.

Włocławek – katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku, to główna świątynia biskupów kujawskich, a następnie włocławskich. Zbudowana została jako jedna z pierwszych katedr gotyckich w państwie Polskim. W jej murach znalazło się wiele wyjątkowych dzieł sztuki będących świadectwem działalności fundacyjnej biskupów, członków kapituły katedralnej i kujawskich rodów, od czasów średniowiecznych aż do współczesności.

Białystok – zespół kościoła pw. Chrystusa Króla i św. Rocha

Powstanie zespołu kościoła pw. Chrystusa Króla i św. Rocha jest związane z odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Nowa świątynia powstała jako wotum za wolność ojczyzny i zwycięstwo nad bolszewikami w 1920 roku. Jest to obiekt wyjątkowy w skali kraju, uznawany za wybitne dzieło międzywojennego modernizmu. Jego forma nawiązuje do struktury kryształu. Kościół stanowi niezwykle cenny i unikatowy przykład znakomitego powiązania tendencji stylistycznych żywych w architekturze okresu międzywojennego.

Olesno – kościół odpustowy pw. św. Anny

Kościół odpustowy w Oleśnie to jeden z najważniejszych i najstarszych ośrodków kultu św. Anny. Jest jedną z najoryginalniejszych drewnianych budowli sakralnych w Polsce przez swój unikatowy plan, interpretowany jako pięciopłatkowa róża. Barokowa budowla przez wieki obrosła licznymi legendami. Do kościoła odpustowego wciąż przybywają rzesze pielgrzymów ze Śląska, Polski, Niemiec i Czech. 

Stary Sącz – zespół staromiejski wraz z klasztorem Sióstr Klarysek

Stary Sącz historią sięga czasów panowania dynastii Piastów. Jest sztandarowym przykładem związku zespołu sakralnego z miastem. Wspaniale zachowała się tu struktura miejska oraz zabytki architektury sakralnej. Klasztor Sióstr Klarysek ufundowany został przez księżną Kingę. Kontakty z Węgrami ogniskujące się w Starym Sączu stanowią ważne świadectwo historycznego i kulturowego sąsiedztwa.

Przemyśl – zespół staromiejski

Wzgórze Zniesienie, Kopiec Tatarski, archikatedra pw. Św. Jana Chrzciciela, zespół klasztorny Karmelitanek, zespół klasztorny Franciszkanów i szereg kamienic tworzą unikalną, malowniczą panoramę miasta, podziwianą w niemal niezmienionej formie od 250 lat. Liczne zabytki kryją cenne dzieła sztuki. Zespół miejski Przemyśla, z racji swojego położenia geograficznego na styku kultur, jest również świadectwem wielokulturowości i wielowyznaniowości społeczności miejskiej.

Przemyśl – Twierdza Przemyśl

Twierdza Przemyśl to jedna z największych twierdz europejskich okresu I wojny światowej. Do dziś zachowały się trzy pierścienie fortyfikacji stałych, relikty fortyfikacji polowych, systemu dróg fortecznych oraz liczne obiekty zaplecza jak np. koszary wojskowe, dawny szpital garnizonowy czy siedziby sztabów. Całość założenia tworzy zabytkowy krajobraz warowny wokół Przemyśla z systemem zieleni maskującej. Jest to materialne świadectwo walk toczonych w początkowym okresie I wojny światowej, w latach 1914-1915.

Gdańsk – Stocznia Gdańska, miejsce narodzin Solidarności

Stocznia Gdańska stanowi przykład ponad stuletnich dziejów rozwoju architektury i budownictwa stoczniowego. Kojarzona jest jako miejsce walki o prawa pracownicze i kolebka Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Przestrzeń stoczni stała się miejscem strajku robotników w grudniu 1970 r. oraz w sierpniu 1980 r. Negocjacje ze stroną rządową w sierpniu 1980 r. odbywały się w budynku tzw. Sali BHP, w którym podpisano „Porozumienia Gdańskie”. Tablice 21 postulatów z sierpnia 1980, także będące dokumentalnym świadectwem ruchu społecznego, który stosując pokojowe metody działania przyczynił się do upadku systemu realnego socjalizmu i porządku jałtańskiego, od 2003 roku są także wpisane na Listę Pamięci Świata UNESCO.

Bóbrka – najstarsza kopalnia ropy naftowej

Kopalnia ropy naftowej  w Bóbrce działa od 160 lat. To jedyne takie miejsce na świecie, które wciąż korzysta z dziewiętnastowiecznych szybów, tzw. kopanek. Kopalnia ropy naftowej w Bóbrce składa się z zespołu dawnych budynków, urządzeń i infrastruktury przemysłowej. Jest świadectwem sztuki inżynierskiej oraz rozwoju naftowego przemysłu wydobywczego od jego początków.

 

Pomniki Historii to miejsca znane, piękne i niosące ze sobą ogrom historii. Troska o zabytki jest przejawem miłości do ojczyzny. Zapraszamy do poznawania naszej pięknej Polski!