"Przewrót majowy - dwie racje" - debata profesorska w 95. rocznicę wydarzeń

W środę, 12 maja 2021 r. o godz. 19.00 Biuro Programu „Niepodległa” i Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku zapraszają przed ekrany! W internetowej przestrzeni saloniku muzealnego grupa profesorów pochyli się nad najbardziej kontrowersyjnym wydarzeniem dwudziestolecia międzywojennego – przewrotem majowym. Transmisja na kanałach Youtube i Facebook.

Przewrót majowy – dwie racje

12 maja o godz. 19.00 w muzealnym Saloniku, profesorowie będą debatować o wydarzeniu przełomowym dla historii politycznej i ustrojowej Polski, czyli przewrocie majowym. Wielokrotnie było ono przedmiotem historiograficznych analiz i publicystycznych sporów. Przy okazji 95. rocznicy tych wydarzeń zapraszamy do podjęcia próby odpowiedzi na pytania o przyczyny, przebieg i dalekosiężne skutki zamachu stanu.

Przewrót majowy zmienił układ władzy aż do końca II Rzeczypospolitej. W trakcie debaty historycy scharakteryzują strony konfliktu, nieustępliwość prezydenta Stanisława Wojciechowskiego oraz pragmatyzm premiera Wincentego Witosa. Przedstawią reakcje społeczne w wielkich miastach i na prowincji, a także ocenę wydarzeń na arenie międzynarodowej. Wreszcie naukowcy zastanowią się dlaczego Józef Piłsudski okazał się skuteczniejszy i jak wygrał starcie zwaśnionych obozów politycznych.

Debata online z Sulejówka

Miejsce spotkania historyków jest symboliczne, bo to właśnie z Sulejówka Józef Piłsudski wyruszył w drogę, by ponownie sięgnąć po władzę. Czy planował przejąć ją siłą, a jeśli tak, to od kiedy nosił się z takim zamiarem? Czy przewrót był nieuchronny i czy Marszałek był jedynym potencjalnym zamachowcem? Jak to, co wydarzyło się w maju 1926 roku nad Wisłą, wpisywało się w ówczesne europejskie trendy? Wreszcie, czy Józef Piłsudski okazał się realnym, czy bardziej anachronicznym przywódcą (dyktatorem)?

Na te pytania postara się odpowiedzieć grono naukowców. Choć mają odmienne opinie na temat przewrotu majowego, podczas debaty online rzetelnie pochylą się nad faktami. Przy interpretacji znanych źródeł skorzystają z solidnego warsztatu interpretacyjnego, który jest niezbędny przy ocenie tak kontrowersyjnych wydarzeń w historii.

Debatować będą:

prof. Włodzimierz Suleja (prowadzący) – wiceprzewodniczący Rady Naukowej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego i Uniwersytetu Zielonogórskiego, b. dyrektor Oddziału IPN we Wrocławiu (2000-2013) oraz b. dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN w Warszawie (2018-20020). Zajmuje się badaniem epoki w której żył Józef Piłsudski, autor jego biografii (wydanej dwukrotnie w 1995 i 2018 roku – Rzecz o Józefie Piłsudskim, monografii Polskiej Partii Socjalistycznej, autorem wielu rozpraw, min.: Orientacja Austro-polska w latach I wojny światowej (do Aktu 5 Listopada 1916 roku), Tymczasowa Rada Stanu (1917). Dokumentował także historię współczesną: dolnośląski Marzec 1968 oraz „Solidarność” na Dolnym Śląsku jako uczestnik i współtwórca tych wydarzeń.

prof. Andrzej Friszke –  profesor w Instytucie Studiów Politycznych PAN, wykładowca Collegium Civitas,  przewodniczący „Archiwum Solidarności”. Od 1982 kieruje działem historycznym redakcji „Więzi”. Członek Kolegium IPN (1999-2006) i Rady IPN (2011-2016). Członek Rady Muzeum Historii Polski i Kolegium Europejskiego Centrum Solidarności (do 2020). Zajmuje się historią polityczną Polski w XX wieku.  Autor m.in.: O kształt Niepodległej; Opozycja polityczna w PRL 1945–1980; Życie polityczne emigracji; Przystosowanie i opór; Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi; Adam Ciołkosz – portret polskiego socjalisty; Państwo czy rewolucja. Laureat nagród m. in. im. Kazimierza Moczarskiego, imienia Długosza, „Klio”, im. T. Kotarbińskiego; przewodniczący Jury nagrody im. K. Moczarskiego. 

prof. Krzysztof Kawalec – członek Rady Naukowej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego, dyrektor Oddziału IPN we Wrocławiu (2016–2018). Zajmuje się dziejami doktryn politycznych oraz polskiej myśli politycznej, autor m.in. rozprawy Wizje ustroju państwa w polskiej myśli politycznej lat 1918–1939; Ze studiów nad dziejami myśli politycznej obozu narodowego. Członek Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. Autor wielu prac i artykułów, m.in. biografii Romana Dmowskiego. Laureat nagrody „Klio” Porozumienia Wydawców Książki Historycznej za pracę Spadkobiercy niepokornych. Dzieje polskiej myśli politycznej 1918–1939”.

prof. Grzegorz Nowik – zastępca dyrektora do spraw naukowych Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN. Kierował Zespołem Upowszechniania Tradycji oraz Komisją Symboliki Wojskowej MON, były wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, wieloletni redaktor naczelny „Przeglądu Historyczno-Wojskowego” oraz zastępca dyrektora Wojskowego Biura Badań Historycznych. Zajmuje się badaniem dziejów najnowszych, historii harcerstwa, wojskowości i myśli politycznej, (Odrodzenie Rzeczpospolitej w myśli politycznej Józefa Piłsudskiego, cz. I–II), kieruje zespołem wydającym dokumenty wojny 1918–1920. Laureat nagrody im. prof. Jerzego Łojka oraz dwukrotnie nagrody „Klio” Porozumienia Wydawców Książki Historycznej za monografię polskiego radiowywiadu: Zanim złamano ENIGMĘ… rozszyfrowano REWOLUCJĘ.

prof. Karol Olejnik – historyk wojskowości oraz najnowszej historii Polski, pracownik naukowy Instytutu Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, dziekan Wydziału Historycznego UAM (1990-1996), wykładowca Uniwersytetu Szczecińskiego, rektor Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i dziennikarstwa w Poznaniu (2008-2012). Autor m.in., opublikowanej w 2019 r. pracy: Polska w okresie międzywojennym (1918–1939), stanowiącej IV tom syntezy: Polska – Dzieje narodu, państwa i kultury.

Debatę zrealizowano w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości.

Kto wygra debatę?

To pytanie, które zadają sobie organizatorzy debat szkolnych. Specjalnie dla nich Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku rozbudowuje pakiety edukacyjne. Dla młodzieży ze szkół ponadpodstawowych przygotowano cykl „oksfordzkich” debat historycznych. Nauczyciele i uczniowie mają do dyspozycji podręcznik o prowadzeniu debat, artykuły instruktażowe i serię zeszytów historycznych pomagających przeprowadzić dyskusje na określone tematy niepodległościowe. Inspirując się wystąpieniami profesorów można przeprowadzić własną debatę na temat przewrotu majowego w szkolnej kasie (też tej online).

Zapraszamy!