"105 lat walki o Ukrainę" - debata profesorska

W środę 20 kwietnia 2022, o godzinie 12.00, Biuro Programu „Niepodległa” i Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku zapraszają na wyjątkową debatę pod tytułem „105 lat walki o Ukrainę”. Profesorowie opowiedzą o złożonej historii wybijania się Ukrainy na niepodległość w XX w. w 102 rocznicę podpisania układu Piłsudski-Petlura. Zapraszamy do Saloniku Muzeum Józefa Piłsudskiego oraz online na kanałach Youtube Muzeum i Facebook Biura Programu „Niepodległa”  – wstęp bezpłatny!

105 lat walki o Ukrainę – od rewolucji lutowej do współczesności

W 2022 roku przypadają 105. rocznice: w marcu powstania Ukraińskiej Centralnej Rady, a jesienią proklamowania Ukraińskiej Republiki Ludowej. Z kolei 21 kwietnia miną 102 lata od podpisania tajnej umowy między Rzeczpospolitą Polską a Ukraińską Republiką Ludową – układu Piłsudski-Petlura. Z tej okazji Biuro Programu „Niepodległa” i Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku zapraszają na debatę naukową poświęconą walce Ukrainy o niepodległość w XX wieku. 

Historia państwowości ukraińskiej sięga Rusi Kijowskiej – wczesnośredniowiecznego państwa plemion wschodniosłowiańskich, z których wykształciły się narody: białoruski, ukraiński i rosyjski. Najazdy tatarskie spowodowały upadek Rusi Kijowskiej. W XIV wieku jej ziemie weszły w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego, a po unii lubelskiej znalazły się w granicach Korony Królestwa Polskiego, rozciągającej się wtedy od Bałtyku po Morze Czarne. Po powstaniu Chmielnickiego, w XVII wieku, Ukraina stanęła przed wyborem: związać się ugodą perejesławską z Rosją czy ugodą hadziacką z Rzeczpospolitą (obie nazwy dokumentów pochodzą od miast, w których je podpisano). Unia hadziacka, zawarta 16 września 1658 roku, dawała szansę powstania – obok Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego – trzeciego członu Rzeczpospolitej. Jednak tę szansę zaprzepaszczono. Po rozbiorach Rzeczypospolitej ziemie Ukrainy włączone zostały w skład Imperium Rosyjskiego, gdzie Ukraińcy nazywani byli „Małorosjanami”.

Ukraińcy w XX wieku – walka o uznanie niepodległości

Po rewolucji lutowej w Rosji, 17 marca 1917 r. w Kijowie powstał organ parlamentarny – Ukraińska Centralna Rada, która po przewrocie bolszewickim, 20 listopada 1917 r. proklamowała Ukraińską Republikę Ludową – odrębny organizm państwowy, związany z Rosją na zasadach federacji. 22 stycznia 1918 r. Rada ogłosiła  IV Uniwersał – deklarację niepodległości: „Ukraińska Republika Ludowa staje się niepodległym, od nikogo niezależnym, wolnym, suwerennym Państwem Narodu Ukraińskiego”. Przez pięć lat Ukraińcy walczyli o uznanie swej niepodległości. Polska była w 1919 r. jednym z niewielu państw uznających odrębność państwową Ukrainy. Krótkotrwały konflikt zbrojny odrodzonej Rzeczpospolitej z Ukraińską Republiką Ludową dotyczył ziem pogranicznych. Zarówno „biała” jak i „czerwona” Rosja (dwa stronnictwa polityczne, które walczyły w wojnie domowej w latach 1917-1924) negowały istnienie narodu i państwa ukraińskiego. Zawarty w kwietniu 1920 r. sojusz Józefa Piłsudskiego z Symonem Petlurą stanowił próbę budowy w Europie środkowo-wschodniej bloku państw i narodów, który byłby ustabilizowaniem pokoju w strefie międzymorza. Planu tego nie udało się wówczas zrealizować.

Gdy w 1991 r. Ukraina ponownie wybiła się na niepodległość, Rzeczpospolita Polska była pierwszym państwem, które uznało jej niepodległość i nawiązało z nią stosunki dyplomatyczne. Pierwszym ambasadorem Ukrainy w Polsce został tłumacz literatury polskiej Dmytro Pawłyczko, współtwórca „Deklaracji Niepodległości Ukrainy z 1991 r.”. Dziś jesteśmy sąsiadami związanymi na dobre i na złe. By lepiej zrozumieć teraźniejszość, trzeba poznać wspólną przeszłość.

Debata profesorska o Ukrainie

Zapraszamy do śledzenia debaty profesorskiej na temat złożonej historii wybijania się Ukrainy na niepodległość w XX w.  Debatować będą:

• dr hab. Jan Jacek Bruski – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, zajmujący się problematyką Europy Środkowo-Wschodniej: dziejami Ukrainy, Czech oraz Słowacji. Autor prac poświęconych relacjom polsko-ukraińskim oraz kształtowaniu się ukraińskiej państwowości po I wojnie światowej,
• Grzegorz Nowik – zastępca dyrektora Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, pracownik Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk,
• dr hab. Jan Krzysztof Pisuliński – profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego, zajmuje się m.in. relacjami polsko-ukraińskimi w XX wieku oraz dziejami polskiej dyplomacji,
• Władysław Werstiuk – ukraiński historyk, zajmujący się relacjami polsko-ukraińskimi w okresie międzywojennym, były wiceprezes ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej.

Debatę poprowadzi prof. Włodzimierz Suleja, pracownik Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku i Instytutu Pamięci Narodowej.

Debata realizowana w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości.