Eugeniusz Romer – 150. urodziny ojca polskiej kartografii!

3 lutego 2021 roku świętujemy 150. rocznicę urodzin wybitnego polskiego geografa i kartografa: profesora Eugeniusza Romera. To on w 1918 roku, podczas decydujących rozmów o nowych granicach powojennej Europy wspierał swoją wiedzą najważniejszych polskich polityków uczestniczących w konferencji pokojowej w Paryżu.  Opracowane przez prof. Romera odwzorowania Polski wciąż są wykorzystywane w szkolnych atlasach.  

Eugeniusz Romer (1871-1954)

Eugeniusz Romer urodził się we Lwowie 3 lutego 1871 roku. Kształcił się na europejskich uczelniach, zdobywając wiedzę z różnych dziedzin geografii, a także odbywając liczne podróże m.in. do Azji czy Ameryki. Swoimi badaniami zyskał uznanie na arenie międzynarodowej i tytuł profesora. Podczas I wojny światowej wyjechał do Wiednia. Tam zaczął tworzyć jedno z najważniejszych dzieł swojego życia: „Geograficzno-statystyczny atlas Polski” (1916).

„Geograficzno-statystyczny atlas Polski” i jego Autor, odegrali nieocenioną rolę przy ustalaniu granic II Rzeczpospolitej. Zaprezentowali polską perspektywę światu, który od ponad 100 lat o ziemiach polskich dowiadywał się tylko tyle, ile przekazali mu zaborcy. Wydana w trzech językach książka, zawierająca kilkadziesiąt map, stała się merytorycznym orężem dla polskich dyplomatów podczas konferencji pokojowej w Paryżu.

Eugeniusz Romer w latach 1918–1919 kierował biurem geograficznym polskiej delegacji na konferencję pokojową w Paryżu. W 1920 roku był ekspertem w rokowaniach kończących wojnę polsko-bolszewicką w Rydze. Oprócz tego zaangażował się w prace związane z plebiscytami na Warmii, Mazurach i Powiślu (1920) oraz na Górnym Śląsku (1921).

Bohater z piórem, nie mieczem

Eugeniusz Romer jest przykładem na to, że nie tylko żołnierze walczyli o niepodległość i przyszłość Polski. Odradzający się kraj potrzebował zaangażowania wszystkich Polaków, a praca i osiągnięcia polskich uczonych, cichych bohaterów II Rzeczpospolitej, były nieocenione. W 150. rocznicę urodzin kartografa warto przypominać, że to on wrysowywał Niepodległą na mapy Europy. Profesor Romer pomagał odbudować polską geografię także po II wojnie światowej, podczas której, jako przedstawiciel inteligencji i człowiek zasłużony dla odbudowy niepodległej Polski, musiał ukrywać się przed okupantem. Zmarł 28 stycznia 1954 roku.

Z dziełami Eugeniusza Romera zetknął się każdy Polak. Stworzona przez niego metoda hipsometryczna w nauczaniu geografii pozwoliła wykreślić mapy, z których do dziś korzystają uczniowie w polskich szkołach. W 2018 roku na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata zostały wpisane „Atlas, mapa i rękopisy Eugeniusza Romera związane z jego działalnością w procesie kształtowania granic Polski (1916–1920)” znajdujące się w zbiorach w Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie.

Geograficzno-Polityczny Atlas Polski

Nawiązując do prac i osiągnięć prof. Eugeniusza Romera, naukowcy z Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, przy współpracy z Biurem Programu „Niepodległa”, realizują wielopłaszczyznowy projekt pt. „Geograficzno-Politycznego Atlasu Polski. Polska w świecie współczesnym: Perspektywa 2022”. Jego głównym celem jest ukazanie Polski – za pomocą narzędzi właściwych geografii i nawiązując do długiej tradycji działań polskich naukowców na rzecz państwa i społeczeństwa – jako nowoczesnego kraju z bogatą przeszłością.

Na stronie atlas2022.uw.edu.pl można znaleźć m.in.:

• Scenariusze lekcji
• Informacje o wykładach online i spotkaniach naukowych
• Nowe mapy Polski z opisem najciekawszych zagadnień społecznych i geopolitycznych
• Geograficzno-Polityczny Atlas Polski w formie ebooka

Ponadto, w ciągu najbliższych dwóch lat, w różnych częściach Polski odbędą się specjalne lekcje pokazowe i szkolenia dla nauczycieli geografii, historii i wiedzy o społeczeństwie z zakresu geografii politycznej. Co więcej, w 2022 roku, zostanie zorganizowany ogólnopolski konkurs na opracowanie scenariusza wycieczki geograficzno-politycznej po małej ojczyźnie. Najlepsze prace zostaną nagrodzone.

Szczegółowy opis projektu i publikowane materiały, które można bezpłatnie pobrać, są dostępne na stronie atlas2022.uw.edu.pl. Uzupełnieniem projektu jest profil Facebook, na którym co kilka dni pojawiają się nowe, ciekawe mapy i materiały.

Eugeniusz Romer powiedział: „Rzut oka na mapę Europy wskazuje, że Polska to wielka rzecz”. Świętując 150. rocznicę urodzin kartografa i 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości zapraszamy do poznawania naszej Ojczyzny na nowo.

Projekt „Geograficzno-Politycznego Atlasu Polski. Polska w świecie współczesnym: Perspektywa 2022” realizowany jest przez Zakład Geografii Politycznej i Historycznej Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego na zlecenie Biura Programu „Niepodległa”. Sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022.