Konkursy i wykłady z okazji stulecia odzyskania niepodległości

Z okazj stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości Instytut Pamięci Narodowej zapowiedział wiele działań związanych ze świętowaniem jubileuszu. Przedstawiamy krótki przegląd tych propozycji, skierowanych do młodszych i starszych, zachęcając do włączenia się w świętowanie.

„Niezwyciężeni 1918 – 2018. Pokolenia Niepodległej”

To propozycja skierowana do uczniów szkół podstawowych, ponadpodstawowych i członków organizacji młodzieżowych. Mowa o konkursie „Niezwyciężeni 1918 – 2018. Pokolenia Niepodległej”. Ma on charakter edukacyjny. Jego celem jest zainteresowanie młodych ludzi najnowszą historią Polski. Pretekstem do tego jest poszukiwanie informacji o losach osób odznaczonych Krzyżem bądź Medalem Niepodległości. Z tego grona uczestnicy konkursu mają wybrać jedną postać, związaną z ich miejscowością lub rodziną. Następnie należy przygotować rys biograficzny bohatera i opisać jego dokonania na podstawie dokumentów archiwalnych, wywiadów, fotografii, itp. Wyniki poszukiwań powinny zostać przedstawione w formie plakatu edukacyjnego, filmu krótkometrażowego, albo vloga filmowego. Aby uzyskać dodatkowe punkty trzeba w formie wydarzenia wypromować wśród społeczności szkolnej lub lokalnej wyniki swojej pracy.

Konkurs jest dwuetapowy. Kryteriami oceny będą w szczególności: zawartość merytoryczna, kreatywność, walory edukacyjne, artystyczne i warsztatowe nadesłanych prac. Rozstrzygnięcie nastąpi 15 listopada 2018 r., podczas gali finałowej. Wszelkie szczegóły, pełen regulamin konkursu i listę bohaterów do opisania można uzyskać na stronie Niezwyciężeni 1918-2018.

Konkursy regionalne IPN

Wciąż można dołączyć do kilku programów o zasięgu regionalnym. Są one przeznaczone dla uczniów w różnym wieku, a wszystkie informacje są zawarte w regulaminach.
• Oddziału IPN w Gdańsku przygotował dla młodzieży z województwa pomorskiego konkurs „Pierwsze dni Niepodległej w mojej miejscowości” . Trzeba na niego przygotować dowolną formę artystyczną, odnoszącą się treścią do tematu konkursu.
• Drugi program, także dla województwa pomorskiego i częściowo warmińsko-mazurskiego to „Odnajdźmy groby bohaterów niepodległości Polski”. Zadaniem jest odnalezienie wśród rodziny lub lokalnej społeczności osoby, która aktywnie uczestniczyła w walkach o wolną Polskę w latach 1918–1921 i uporządkowanie jej grobu. Następnie trzeba zebrać informacje i materiały o danym bohaterze oraz przygotować jego biogram, a ostatecznie upowszechnienić jego sylwetkę wśród lokalnej społeczności.
• Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Warszawie z kolei zaprasza uczniów w województwie mazowieckim do udziału w projekcie „Rok 1918. Tradycje niepodległościowe w mojej miejscowości”. By wziąć udział należy przygotować prezentację multimedialną dotyczącą tematu konkursu.
• Oddziałowe Biura Edukacji Narodowej w Krakowie i w Poznaniu we współpracy z Polskim Towarzystwem Ziemiańskim w ramach programu „O Naszą Niepodległą!” – udział ziemian w walkach o odzyskanie niepodległości i terytorium II Rzeczypospolitej 1914-1922” zorganizowali konkurs dla młodzieży który polega na stworzeniu pracy konkursowej w formie pracy pisemnej, multimedialnej, lub fotograficznej dokumentującej rolę ziemian jako osób zaangażowanych w walkę o niepodległość Polski.
• Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Poznaniu jest partnerem Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości w organizacji dwóch konkursów związanych z Powstaniem Wielkopolskim. Pierwszy z nich to konkurs plastyczny „Orły Powstania Wielkopolskiego 1918-1919”. Prace wykonane w dowolnej technice plastycznej mają przedstawiać tematykę orłów, noszonych na czapkach przez uczestników walk. Drugi to konkurs fotograficzny „Miejsca związane z Powstaniem Wielkopolskim 1918-1919”.
• Oddział IPN w Białymstoku przygotował dla dzieci z województwa podlaskiego zadanie napisania własnego utworu poetyckiego, który powinien odnosić się do wartości patriotycznych lub upamiętniać wydarzenie, miejsce, osobę, symbol itp. z najnowszej historii Polski z lat 1918–1989 na podstawie dowolnie wybranego źródła. Konkurs nosi nazwę ,,Historia najnowsza Polski w poezji dzieci i młodzieży”.

„Akademia Niepodległości”

Niemniej, mimo wymienienia tych wszystkich konkursów, świętowanie niepodległości nie jest tylko domeną uczniów. Dla starszych została przygotowana „Akademia Niepodległości”. Jest to czteroletni cykl wykładów, którego celem jest „upowszechnianie wiedzy historycznej oraz promowanie postaw obywatelskich opartych na patriotyzmie, szacunku dla niepodległościowej tradycji i przywiązania do Ojczyzny”. Uczestnicy Akademii otrzymają specjalne indeksy, dzięki którym będą mogli potwierdzić swój udział w kolejnych spotkaniach.

Wykładowcami są historycy z IPN, uniwersytetów i lokalnych środowisk. Prelekcje odbywają się w lokalnych ośrodkach zawsze pod uniwersalnym tematem przewodnim. Każde spotkanie podzielone jest na 2 segmenty – monograficzny i biograficzny. Wykłady o charakterze popularnonaukowym obejmują szeroko pojętą tematykę niepodległej II RP – od ukształtowania się idei w XIX wieku, przez działania polityczne podczas I wojny światowej, po bilans dwudziestolecia. W części biograficznej mowa zaś o Ojcach Niepodległości jak np. Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Ignacy Jan Paderewski, Wojciech Korfanty, Józef Haller, Ignacy Daszyński czy Wincenty Witos. Jednak mimo narzuconej głównej myśli, samo ujęcie tematu jest indywidualnym wyborem prelegenta, bowiem organizatorzy liczą na uwzględnianie w wykładach wątków lokalnych. Formuła spotkań ma zachęcić do podejmowania dyskusji, zadawania pytań i dalszych, własnych poszukiwań w literaturze przedmiotu.

Akademia została już uroczyście zainaugurowana w Centrum Kształcenia Ustawicznego w Działdowie m.in. przez prezesa IPN Jarosława Szarka 11 grudnia 2017. W swoim wystąpieniu podkreślił, że program jest odpowiedzią na panujący „głód historii” i wyraził nadzieję, że kolejne prelekcje będą dla uczestników „intelektualną przygodą”. Pierwsze wykłady miały tytuły: „Polski wiek XIX – wiek Powstań” i „Józef Piłsudski– twórca Niepodległej”. Kolejne spotkanie zaplanowano na styczeń 2018. Zakończenie Akademii planowane jest na połowę 2021 roku, połączone będzie z uroczystym wręczeniem dyplomów. Program na najbliższe miesiące można znaleźć na stronie internetowej IPN.

Debaty Belwederskie

Na koniec warto wspomnieć o jeszcze jednym projekcie realizowanym przez IPN. W ramach przygotowań Instytutu Pamięci Narodowej do obchodów jubileuszu 100-lecia odzyskania niepodległości, wraz z Kancelarią Prezydenta RP, zorganizowano cykl debat w Belwederze z udziałem badaczy XX-wiecznych dziejów Polski. Do tej pory odbyło się ich pięć, a kolejne są planowane na 2018 rok. Jak powiedział prezydent RP, każda z nich jest „sama w sobie świętowaniem 100-lecia Niepodległości Polski” . Wszystkie można obejrzeć online: „Akt 5 listopada 1916 roku. Prolog niepodległości?”; „Drogi do Niepodległej – kontekst międzynarodowy”, „Nie tylko Dmowski i Paderewski (polska akcja dyplomatyczna 1914–1918)”, „Nie tylko Legiony… Czyn zbrojny 1914–1918”; „Przede wszystkim Legiony… Czyn zbrojny 1914–1918”.
Propozycji do świętowania przez małych i dużych nie brakuje. Jeżeli ktoś będzie odczuwał głód wiedzy, dzięki programom IPN z pewnością uda się go zaspokoić. Duża część konkursów zwraca uwagę na prowadzenie działań promocyjnych w ramach społeczności lokalnych, by zdobywaną wiedzą – dzielić się. To pozwoli dotrzeć do dużej liczby odbiorców i włączyć ich w świętowanie stulecia przez pogłębianie wiedzy o swojej małej ojczyźnie. Cieszy fakt różnorodności prezentowanych propozycji – dla specjalistów i dla laików, pasjonatów i tych, którzy po prostu chcą atrakcyjnie spędzić czas. A to przecież dopiero początek obchodów. Można być pewnym, że każdy Polak znajdzie coś dla siebie, by móc świętować okrągłe urodziny swojego, wolnego kraju.