Osiedla niepodległej - Kolonia Staszica na warszawskiej Ochocie

Zapraszamy na spacer po Warszawie śladami willi inspirowanych polską architekturą rezydencjonalną! Kolonia Staszica to zabytkowe osiedle, które powstało na warszawskiej Ochocie według projektu Antoniego Dygata, Mariana Kontkiewicza, Adama Paprockiego i Józefa Referowskiego. Prace nad jego budową zaczęły się w 1922 roku i trwały 4 lata, a ostatecznie powstało blisko 100 willi! Zapraszamy na wycieczkę po Warszawie śladami II RP!

Kolonia Staszica na warszawskiej Ochocie

Na powstanie Kolonii Staszica pozwoliła parcelacja terenów wojskowych znajdujących się miedzy ulicą Nowowiejską a Polem Mokotowskim. Skąpana w zieleni zabudowa stanowi do dziś wyjątkową przestrzeń. Budowa pierwszych domów Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej Kolonii im. Staszica rozpoczęła się w roku 1922. W pierwszej kolejności powstała – dziś nieistniejąca – północna cześć kolonii, zlokalizowana miedzy ulicami Nowowiejską, Filtrową, Sędziowską i Suchą (obecnie: Ludwika Krzywickiego).

Część domów powstawała wedle powtarzalnych planów. Inspiracji form architektonicznych powstających budynków trzeba szukać w polskiej architekturze rezydencjonalnej, leżącej u podstaw stylu narodowego. W architekturze Kolonii Staszica odnajdujemy dalekie reminiscencje dworków nakrytych mansardowymi dachami. Pierwszymi mieszkańcami Kolonii byli urzędnicy zatrudnieni w administracji państwowej i miejskiej, politycy oraz przedstawiciele wolnych zawodów.

Dom – ul. Langiewicza 15

Przy ulicy Langiewicza 15 mieszkał prezydent Stanisław Wojciechowski. Z Kolonią im. Staszica związał się już po ustąpieniu z urzędu. Wiódł wówczas spokojne, rodzinne życie. Skupiał się na pracy naukowej, społecznej i działalności politycznej. Na warszawskiej Ochocie Wojciechowski spędził też okres wojny i powstania warszawskiego. 

Bliźniacza willa – ul. Langiewicza 19/21

Bliźniacza willa przy Langiewicza 19/21 może być jednym z podręcznikowych przykładów stylu narodowego w architekturze. Niewątpliwie ten powstały w latach 1922-24 budynek jest ozdobą Kolonii Staszica. Projekt, najprawdopodobniej, sporządził Marian Kontkiewicz. Dom składa się z dwóch bliźniaczych części zaakcentowanych kolumnowymi portykami. Całość nakryto wysokim dachem. Przed wojną dom zamieszkiwał komisarz rządu na Warszawę Władysław Jaroszewicz.

Dom – ul. Górnickiego 3

Przy ulicy Górnickiego 3 mieszkała, będąca absolwentką warszawskiej szkoły baletowej, tancerka Olga Sławska. W roku 1933 tancerka zdobyła Złoty Medal na Międzynarodowym Konkursie Tańca w Warszawie. Od 1935 roku była primabaleriną Teatru Wielkiego, a w latach 1937–1939 primabaleriną Polskiego Baletu Reprezentacyjnego. Po wojnie zaangażowała się w szkolnictwo baletowe.

Zieleniec Wielkopolski

Położony między ulicami Wawelską, Filtrową, Krzywickiego, Reja, Dantyszka i Górnickiego, Zieleniec Wielkopolski powstał w roku 1938. Rozciągający się na prawie 5 hektarach park stanowi zielone płuca tej części Ochoty. Projekt zieleńca sporządził Zygmunt Hellwig, twórca warszawskich parków Sowińskiego oraz Dreszera. Modernistyczna i geometryczna przestrzeń połączyła Filtry z Polem Mokotowskim. W 2006 roku skwerowi między ulicami: Reja, Krzyckiego i Dantyszka, wchodzącemu w skład parku, nadano nazwę „Skwer Sue Ryder”.

Siedziba NIK – ul. Filtrowa 57

Dzisiejsza siedziba NIK to powstały w roku 1938 gmach warszawskiego Urzędu Wojewódzkiego. Budynek użyteczności publicznej przypomina pałac, magnacką rezydencję, z ujętym skrzydłami bocznymi i otwartym dziedzińcem. Chociaż klasycyzujący gmach mógłby stanowić emanację stylu narodowego w architekturze, to w chwili powstania był już anachroniczny. Dodatkową wartość budynku stanowią znaki Polski Walczącej namalowane w latach 1942-44 a odkryte w roku 2014. Splecione litery P i W są symbolem podtrzymywania nadziei w czasie okupacji oraz odwagi twórców. „Kotwice” powstańcze na elewacji budynku przy ul. Filtrowej 57, są obecnie jedynymi z okresu konspiracji, które przetrwały do czasów współczesnych.

Autor: Adrian Sobieszczański

 

Warszawa to nie tylko starówka, PKiN i blokowiska – to miasto skrywa wiele perełek i innowacyjnych rozwiązań urbanistycznych, które budują historię polskiej architektury i tożsamości. W 2023 roku wystartował cykl spacerów „Osiedla niepodległej” – wraz z przewodnikiem odkrywamy ukryte wśród zieleni stolicy dziedzictwo II Rzeczpospolitej. Schodzimy z utartych szlaków i zaglądamy w mniej znane zakątki Warszawy by skupić się na zdobnych attykach, mansardowych dachach i programach dekoracyjnych tworzonych w duchu poszukiwań polskiego stylu narodowego. Artykuły w cyklu „Osiedla Niepodległej” to pigułka wiedzy, która zaprasza do samodzielnego odkrywania Warszawy na nowo.