Osiedla niepodległej - „Zdobycz Robotnicza” na warszawskich Bielanach

Kolejny spacer – kolejna dzielnica Warszawy! W ramach cyklu Osiedla niepodległej Biuro „Niepodległa” zaprasza do odkrywania niezwykłego osiedla „Zdobycz Robotnicza” na warszawskich Bielanach. Zostało ono wzniesione dla mniej zamożnych warstw społecznych, a budowę rozpoczęto w 1927 roku. Wybierzmy się na spacer po śladach domów w stylu dworkowym!

Bielańska „Zdobycz Robotnicza” – osiedle dla robotników w Warszawie

Bielańska „Zdobycz Robotnicza”, w przeciwieństwie do wielu warszawskich osiedli, została wniesiona dla mniej zamożnych warstw społecznych. Za jej powstaniem stali politycy i działacze związani z Polską Partią Socjalistyczną. Wznoszone od roku 1927 osiedle było pierwszym, jakie powstało na (niezabudowanych wówczas) terenach północnego przedmieścia Warszawy. Przy budowie domów pracowali przyszli ich lokatorzy. W efekcie na mapie Warszawy pojawiło się małe miasteczko o zabudowie reprezentującej styl w architekturze, który do historii przeszedł jako styl dworkowy.

Centralny plac osiedla – Plac Konfederacji

Centralny plac osiedla, w myśl założeń projektantów, miał stanowić rodzaj małomiasteczkowego rynku wyznaczonego przez pierzejową zabudowę. W okresie przedwojennym z zaplanowanej zabudowy udało się zrealizować zaledwie część budynków. Powstałe w okresie lat 20. XX wieku domy zostały utrzymane są w stylu dworkowym Stykające się ścianami szczytowymi budynki nakryto spadzistymi dachami, zaś fasady urozmaicono małymi rytmicznie pojawiającymi balkonami. W latach 1953–1954 od strony alei Zjednoczenia wzniesiono czteropiętrowe domy, których projektantami był znany warszawski duet architektoniczny – Maria i Kazimierz Piechotkowie.

Dom – ul. Przybyszewskiego 57

Dom u zbiegu ulic Przybyszewskiego i Schroegera powstał pod koniec lat 20. XX wieku. Projekt przygotował Janusz Dzierżawski. Utrzymany w nurcie neoklasycyzmu budynek świetnie wpisywał się w osiedla mieszkaniowe dwudziestolecia międzywojennego. Siedmioosiowa fasada została rozczłonkowana pilastrami. Wejście do budynku umieszczono w arkadowym portalu na osi środkowej, na której umieszczono też niewielką wystawkę w partii dachu z małym arkadowym oknem. Całość nakryto czterospadowym dachem z czerwoną dachówką.

Ulica Płatnicza

Jedną z najbardziej urokliwych ulic osiedla pozostaje ulica Płatnicza. Spacer stołeczną ulicą zabudowaną domami osiedla „Zdobycz Robotnicza” może sprawić, że poczujemy się jak na dalekiej prowincji. Wpływ na to ma nie tylko kameralny charakter ulicy, ale też utrzymana w stylu dworkowym zabudowa. Część domów przy ulicy Płatniczej została zaprojektowana przez Janusza Dzierżawskiego. Znaczna ilość powstała dla pracowników „Zakładów Amunicyjnych Pocisk”. W latach 30. XX wieku, w ramach elektryfikacji ulic warszawskiego Śródmieścia, na Bielany (w tym na ulicę Płatniczą) przeniesiono gazowe latarnie, które nadały ulicy niepowtarzalnego charakteru.

Dom – ul. Kasprowicza 57 / róg Lipińska 11

Piętrowy dom powstał w latach 1926-32 i stanowić może niemal podręcznikowy przykład architektonicznych poszukiwań lat 20. Trzyosiowa fasada została zaakcentowana ryzalitem, wznoszącym się ponad gzyms koronujący. W parterze umieszczono wejście flankowane dwiema kolumnami, wspierającymi płytę płytkiego balkonu pierwszego pietra z tralkową balustradą. Całości dopełnia wysoki dach z górującymi nad nim kominami.

Autor: Adrian Sobieszczański

 

Warszawa to nie tylko starówka, PKiN i blokowiska – to miasto skrywa wiele perełek i innowacyjnych rozwiązań urbanistycznych, które budują historię polskiej architektury i tożsamości. W 2023 roku wystartował cykl spacerów „Osiedla niepodległej” – wraz z przewodnikiem odkrywamy ukryte wśród zieleni stolicy dziedzictwo II Rzeczpospolitej. Schodzimy z utartych szlaków i zaglądamy w mniej znane zakątki Warszawy by skupić się na zdobnych attykach, mansardowych dachach i programach dekoracyjnych tworzonych w duchu poszukiwań polskiego stylu narodowego. Artykuły w cyklu „Osiedla Niepodległej” to pigułka wiedzy, która zaprasza do samodzielnego odkrywania Warszawy na nowo.