"Różnorodna Niepodległa" - debata w Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku z okazji Święta Niepodległości

10 listopada 2022 roku o godzinie 13:00 Biuro Programu „Niepodległa” i Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku zapraszają na debatę pod tytułem „Różnorodna Niepodległa”. W przeddzień Narodowego Święta Niepodległości dyskusja toczyć się będzie wokół tematyki jednoczenia ziem trzech zaborów po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Naukowcy porozmawiają o nieoczywistych i mniej znanych trudnościach i wyzwaniach młodego państwa polskiego. Debatę będzie można obejrzeć na żywo lub dzięki transmisji online.

Odrodzona Rzeczpospolita – mozaika różnorodnych ziem i regionów

Debata naukowa „Różnorodna Niepodległa” opowie o nieoczywistych i mniej znanych z dzisiejszej perspektywy trudnościach i wyzwaniach młodego państwa polskiego. W przeddzień Narodowego Święta Niepodległości rozmowa toczyć się będzie wokół tematyki jednoczenia ziem trzech zaborów i ujednolicania różnych aspektów życia ludności po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Przetaczające się przez ziemie polskie fronty Wielkiej Wojny przyniosły zniszczenia miast i wsi, wyludnienie, degradację rolnictwa, upadek przemysłu, a nawet spustoszenie lasów.

Odrodzona Rzeczpospolita stanowiła mozaikę ziem i regionów, które przez prawie półtora wieku podlegały systemom prawa cywilnego, karnego, czy handlowego trzech zaborców. Różne były systemy monetarne i bankowe, a w obrocie znajdowały się austriackie korony, marki niemieckie i marki polskie, ruble carskie i „rewolucyjne” tzw. „kierenki”, ukraińskie karbowańce oraz funty, dolary i franki. Odmienne były systemy wag i miar, inne skale map, a nawet inaczej przyjmowano  południk zerowy, przez co obowiązywały różne współrzędne geograficzne! Obowiązywały różne alfabety, więc nazwy miejscowości miały różne brzmienia i formy zapisu. W zaborze austriackim obowiązywał ruch lewostronny, a na pozostałych ziemiach prawostronny. Nawet tory kolejowe miały dwie szerokości: na zachód od Wisły obowiązywał rozstaw europejski, a na wschód szerszy, rosyjski.

Polki i Polacy – jak odbudowywano ojczyznę mimo różnic?

Polaków żyjących na ziemiach trzech zaborów więcej różniło niż łączyło: poziom życia, rozwoju cywilizacyjnego, infrastruktury komunikacyjnej i budowlanej, dostęp do nauki, oświaty, kultury, poziom zamożności czy wreszcie mentalność i poziom kultury ogólnej (a w szczególności kultury politycznej). Dlatego lata 1918–1922, czyli okres odrodzenia i odbudowy Rzeczypospolitej, to czas kontrowersji dotyczących wizji państwa, ale też współdziałania większości głównych polskich nurtów politycznych. Pogodzenie różnych dróg do niepodległej Polski było niezbędne, bo sytuacja polityczna była niepewna, a konieczność przezwyciężenia tych różnic cofała kraj cywilizacyjne w stosunku do innych państw.

Różnice nie ominęły formującej się armii polskiej: oficerowie i podoficerowie wywodzący się z armii rosyjskiej, niemieckiej, austriackiej, francuskiej, amerykańskiej, z Legionów i Polskiej Organizacji Wojskowej posługiwali się różnymi terminami wojskowymi i stosowali odmienne komendy, co prowadziło do nieporozumień. Niemal każda dywizja uzbrojona była w karabiny i armaty innego systemu i kalibru.

„Różnorodna Niepodległa” – debata historyków na Narodowe Święto Niepodległości

Co łączyło i było spoiwem odrodzonej Rzeczpospolitej? Można wymienić takie czynniki jak polska mowa, religia (gównie katolicka, choć liczne były też grupy Polaków wyznania ewangelickiego, prawosławnego, unickiego, mojżeszowego a nawet karaimskiego czy mahometańskiego) czy świadomość, tradycja i kultura narodowa. Podczas debaty naukowej zaproszeni goście rozmawiać będą o wyzwaniach stojących przed II Rzeczpospolitą i sposobach przezwyciężania przeszkód i różnic. W rozmowie udział wezmą:

• prof. Anna Landau-Czajka – historyczka i socjolożka, profesor w Zakładzie Historii Społecznej XIX i XX wieku Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, specjalizuje się w historii społecznej Polski w XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów społeczności żydowskiej i historii asymilacji Żydów.
• prof. Włodzimierz Mędrzecki – kierownik Zakładu Historii Społecznej XIX i XX wieku Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk . Specjalizuje się w etnografii historycznej, historii najnowszej, historii społecznej oraz stosunkach narodowościowych na ziemiach polskich.
• prof. Grzegorz Nowik – zastępca dyrektora ds. naukowych Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN. Zajmuje się badaniem dziejów najnowszych, historii harcerstwa, wojskowości i myśli politycznej Józefa Piłsudskiego.

Debatę poprowadzi dr Izabela Mrzygłód – adiunktka w Instytucie Slawistyki PAN i redaktorka Aneksu Historycznego w tygodniku „Kultura Liberalna”. Specjalizuje się w historii społeczno-politycznej Polski i Europy Środkowo-Wschodniej, historii kobiet oraz badaniach nad nacjonalizmami w XX wieku.

Debata „Różnorodna Niepodległa” odbędzie się w czwartek 10 listopada 2022 r. o godzinie 13.00. Będzie ją można śledzić online, na kanale YouTube Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku oraz na Facebooku i stronie internetowej Biura Programu „Niepodległa”. Dostępne są także bezpłatne wejściówki do Willi Bzów, gdzie do dyskusji zasiądą naukowcy, ale należy dokonać rezerwacji, bo ilość miejsc jest ograniczona (tel. (22)7788000).

Serdecznie zapraszamy!

Projekt jest realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości.