„Straszny dwór, czyli sarmackie korzenie Niepodległej” - nowe spojrzenie na operę Moniuszki

Rok 2019 ogłoszono rokiem Stanisława Moniuszki. Jedno z jego najbardziej znanych dzieł to „Straszny Dwór”. Aria z kurantem, Aria Miecznika czy Mazur rozbrzmiewać będą regularnie na wielu scenach operowych. Z tej okazji także Państwowy Instytut Wydawniczy odda w ręce czytelników publikację profesora Jacka Kowalskiego „Straszny dwór, czyli sarmackie korzenie Niepodległej”, ukazującą polską operę narodową od mniej znanej strony.

Opera Moniuszki powstawała w czasach, które nie były łatwe dla Polski. Kompozytor pisał ją pod zaborami, w latach gdy wybuchło i upadło powstanie styczniowe. W swoim dziele, mimo cenzury, udało mu się przemycić nawiązania do wydarzeń mu współczesnych i silne, patriotyczne uczucia. „Straszny dwór” pisany był ku pokrzepieniu serc i stanowi syntezę staropolskiej kultury, muzyki, tańców, strojów i obrzędów. W roku stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości podjęto się naukowego opracowania tej słynnej opery.

Autor, profesor Jacek Kowalski, to wybitny znawca kultury staropolskiej. Jego praca ukazuje Moniuszkowską operę jako utwór wielowarstwowy i osadzony w pewnych procesach historycznych, np. jako następstwo, ale i źródło artystycznych i ideowych wyborów. Po raz pierwszy książkę będzie można kupić podczas premiery opery „Straszny dwór” w reżyserii Ryszarda Peryta w Starej Oranżerii w Łazienkach Królewskich.

Książka zawiera informacje, poparte bogatym rejestrem źródeł, na temat biografii i twórczości kompozytora, historii politycznej, nastrojów społecznych, estetyki ówczesnych inscenizacji, składu zespołów artystycznych artystów, etc. Co więcej spisane w publikacji libretto odzwierciedla stan tekstu w chwili przygotowań do prapremiery, przed zniekształceniami spowodowanymi przez cenzorów i wykonawczymi odkształceniami i modernizacjami. Pozwala to czytelnikom poznać tajniki warsztatu kompozytora. Kolejne partie zostały opatrzone komentarzem autora.