Awangarda i państwo - wystawa w Łodzi

Wystawa „Awangarda i państwo” w łódzkim Muzeum Sztuki ma odpowiedzieć na pytania gdzie leżą granice awangardy i jak ten nurt w sztuce miał się do ideologii i ruchów narodowościowych i politycznych. Ekspozycja ma ukazać złożoność związków łączących ruchy awangardowe z burzliwymi przemianami politycznymi w XX wieku. Najważniejszym elementem wystawy będą ruchy awangardowe w Polsce, przedstawione w relacji z procesami politycznymi w Europie Środkowej i Wschodniej. 

Wystawa obejmie okres od pierwszej wojny światowej aż do początku lat 80. XX wieku i będzie jedną z największych w historii Muzeum Sztuki w Łodzi pod względem ilości prezentowanych prac. Zobaczymy procesy kształtowania się i przemian ruchów awangardowych w odradzającym się kraju – od ekspresjonizmu i formizmu drugiej dekady XX wieku, po neoawangardę oraz „postawangardę” lat 70. i 80. Zobaczymy też, jak zmiany te wpłynęły na granice oddziaływania polskiej awangardy, które nie pokrywały się z granicami państwa.

Wpływy i inspiracje polskiej awangardy

W latach 20. wpływy awangardy były rozległe i rozciągały się od Moskwy i Kijowa po Berlin i Paryż. Dekadę później ustąpiły jednak zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie wewnętrznym problemom poszczególnych krajów.

W postawach artystów awangardowych już od lat 20. dostrzegamy fascynację bardzo różnymi koncepcjami państwa: od narodowego, przez państwo światowego proletariatu po anarchistyczne koncepcje antypaństwowe.

Po II wojnie, długi okres PRL-u, oprócz przesunięcia granic – także w świecie artystycznym – przyniósł nowe, zrodzone przez ewoluującą sytuację polityczną, postawy artystów: kompromisowość, milczenie, bezpieczną „autonomię sztuki abstrakcyjnej”, awangardowy rewizjonizm, czy też – wreszcie – nihilistyczną negację.

Wystawa zaprezentuje ten zmieniający się stosunek twórców awangardy do państwa w okresie II Rzeczypospolitej i PRL-u. Zobaczymy, czy artystów dosięgał konformizm, jak wyglądały ich poglądy na zaangażowanie społeczne i lewicowość, suwerenność i niepodległość, czy też wreszcie wolność sztuki, a także dowiemy się, czy poglądy polityczne znajdowały odzwierciedlenie w dziełach awangardowych. 

Ekspozycja, której otwarcie nastąpi 26 października 2018 roku, wypełni wszystkie przestrzenie ms1 ponad sześciuset pracami artystek i artystów, pochodzącymi z polskich i zagranicznych zbiorów. Na odwiedzających czekają dzieła takich twórców kolejnych pokoleń awangardy jak m.in.: Kazimierz Malewicz, El Lissitzky, Władysław Strzemiński, Alexander Archipenko, Henryk Stażewski, Stefan i Franciszka Themersonowie, Margarete Kubicka, Tadeusz Kantor, Ewa Partum, Józef Robakowski, Maria Jarema, Zbigniew Libera, duet KwieKulik (Zofia Kulik i Przemysław Kwiek), Zbigniew Warpechowski, Natalia LL czy grupa artystyczna Łódź Kaliska.

Dofinansowano ze środków MKiDN w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022.