"Paderewski Musical" - siedem projektów artystycznych w Stanach Zjednoczonych

Z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości Instytut Adama Mickiewicza ogłosił w Stanach Zjednoczonych konkurs na musical inspirowany życiem i działalnością Ignacego Jana Paderewskiego. Siedem zwycięskich projektów trafia na sceny z końcem listopada.

Zwycięskie zespoły artystyczne w pomysłowy i niekonwencjonalny sposób prezentują wielkiego kompozytora, budując dramaturgię z wykorzystaniem różnych motywów jego biografii i czerpiąc z bogatej gatunkowo tradycji amerykańskiego musicalu. Amerykańska publiczność będzie mogła zapoznać się z jednoaktowymi przedstawieniami od 28 listopada do 6 grudnia w różnych ośrodkach kultury i sztuk performatywnych, takich jak Contemporary Arts Center w Nowym Orleanie, Los Angeles Theatre Center (LATC) i Geffen Playhouse, w Los Angeles, Tricklock Theatre w Albuquerque w stanie Nowy Meksyk oraz New York University Institute of Performing Arts. Na pokazy spektakli zaproszeni zostali m.in. przedstawiciele środowisk akademickich, producenci broadwayowskich spektakli oraz potencjalni inwestorzy.

Wiele twarzy artysty

Poszczególne jednoaktówki prezentują różne odsłony życia kompozytora, oparte są także na różnych gatunkach muzycznych. W Nowym Orleanie  zobaczymy „Virtuoso” – to musical rockowy, z zabarwieniem soulowym, skupiający się na relacji Paderewskiego z kobietami (kompozytor miał słabość do Helen) – Heleną Górską, Heleną Modrzejewską oraz Heleną Bebisco. Z opowieści wyłania się postać ambitnego artysty i wizjonera uwikłanego w skomplikowane relacje z kobietami. Musical stworzony został przez Matthew Hardy’ego w reżyserii Laury Hope. 

Kolejne cztery prezentacje odbędą się w Los Angeles. Dzięki muzyce Nathana Wanga, wybitnego kompozytora muzyki poważnej, filmowej i telewizyjnej, spektakl „Golden” do tekstów Pauli Cizmar stylistycznie stał się bliski operetki. Wang zaangażował muzyków klasycznych oraz śpiewaków operowych i chórzystów.

Koncepcja innego musicalu – Olivera Jai’Sen Mayera „Three Paderewskis” – oparta jest na ujęciu Paderewskiego w trzech wyobrażonych wcieleniach: jako młodego wirtuoza, dojrzałego męża stanu i kobietę prowadzącą wewnętrzny dialog z młodym i z dojrzałym Paderewskim. Te wcielenia obdarzone są trzema charakterystycznymi głosami – altem, tenorem i barytonem. Kluczową rolę w spektaklu odgrywa muzyka autorstwa Jenni Brandon utrzymana w konwencji klasycznego oratorium.

Także w Los Angeles zobaczymy musical „Paderewski in America”, autorstwa Katharine Noon i Marka Seldisa do muzyki Davida O. To dzieło oparte jest na fikcyjnym wątku spotkania młodego kompozytora ze sławną śpiewaczką Mamą Lou, Afroamerykańską autorką popularnych piosenek i właścicielką lupanaru w St. Louis. Oprawa muzyczna spektaklu nawiązuje do tradycji amerykańskiej epoki wodewilu – muzyki, którą pisała i śpiewała Mama Lou – a także charakterystycznych motywów muzyki Paderewskiego.

„13th Point” Jeremiego Kampsa z muzyką Choppera Jacobsa osadzony jest natomiast na kanwie historycznego spotkania kompozytora i dyplomaty z  prezydentem Stanów Zjednoczonych Woodrowem Wilsonem podczas I wojny światowej. W efekcie spotkania powstał tytułowy, 13. punkt programu pokojowego Wilsona, który dotyczył utworzenia niepodległego państwa polskiego. Musical inspirowany jest gatunkiem progressive-rock opery, którą znamy chociażby z „Jesus Christ Superstar”. 

W Albuquerque wracamy do wątku kobiet w życiu kompozytora. „Paderewski! Paderewski! Paderewski!”, autorstwa Rachel Jendrzejewski do muzyki Chrisa Hepoli i Jenny Wyse w reżyserii Emily Mendelsohn historia wyśpiewana i zagrana przez trzy kobiety, symbolizujące kluczową rolę obecności kobiet w życiu mistrza: matki, dwóch żon, wielu kochanek, mentorki (Modrzejewskiej), patronek, sojuszniczek, adorujących, oddanych i znających go chyba najlepiej. Stylistycznie koncept nawiązuje do tradycji opery eksperymentalnej i muzyki minimalistycznej w stylu Philippa Glassa i Johna Adamsa.

Wreszcie Nowy Jork to rockowy, a wręcz hard-rockowy finał trasy – „Blacksmith” autorstwa Jamesa Fluhra i kompozytorki Zoe Sarnak oparty jest na anegdocie o Paderewskim – właśnie mianem „Blacksmith”, czyli „kowal”, obdarzył wybitnego pianistę za młodu krytyk jednej z londyńskich gazet, porównując silne i zdecydowanie uderzenie Paderewskiego w klawiaturę fortepianu do kowala walącego młotem. Autorzy musicalu postanowili przekuć to w prezentację kompozytora jako kowala własnego losu.

Projekt jest częścią koordynowanego przez Instytut Adama Mickiewicza międzynarodowego programu kulturalnego POLSKA 100, realizowanego w ramach  Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2022.