„Społeczność żydowska w oczach sąsiadów” - wywiady online Muzeum Getta Warszawskiego

II Rzeczpospolita była państwem wielokulturowym. O sąsiedztwie Polaków i Żydów opowiada najnowszy projekt Muzeum Getta Warszawskiego. „Społeczność żydowska w oczach sąsiadów” to cykl 10 wywiadów, które są publikowane online z angielskimi napisami. Kolejne odcinki mają premierę co piątek na stronie 1943.pl oraz kanałach: YouTube i Facebook.

Sąsiedzi Żydzi, sąsiedzi Polacy

W ramach projektu Muzeum Getta Warszawskiego „Społeczność żydowska w oczach sąsiadów” przeprowadzono i zarejestrowano na taśmie filmowej 10 wywiadów. Rozmówcami byli żyjącymi w różnych miejscach Polski świadkowie historii, którzy pamiętają pierwsze lata po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i lata II wojny światowej. Wszyscy mają ponad 90 lat i są Polakami – należą do ostatniego pokolenia, które doświadczyło bliskości wspólnego życia wielonarodowych społeczności II RP i widziało jak to wspólne życie zostało przerwane. Przed wojną byli mieszkańcami i dużych miast, takich jak Warszawa, Łódź, Wilno i mniejszych ośrodków: Mińska Mazowieckiego, Nowogródka, Oświęcimia, Tykocina, Bliżyna. Pochodzili także z różnych warstw społecznych.

Sąsiadami rozmówców Muzeum byli Żydzi i to pytania o ich społeczność zadano Polakom, którzy byli wówczas dziećmi – kilku, kilkunastoletnimi. Autorzy projektu „Społeczność żydowska w oczach sąsiadów” liczyli na to, że mimo upływu lat obrazy przeszłości zostały w ich pamięci. Tak też się stało: zgromadzono niezwykły materiał dokumentalny. Wywiady są pełne opowieści o świecie, którego już nie ma, który żyje wyłącznie w pamięci ostatnich świadków historii. Zarejestrowanie tych relacji daje szansę na to, że ta pamięć nie zginie, a rozmowy staną się pomostem pomiędzy przeszłością a przyszłością.

Wywiady z historią

Adresatami projektu „Społeczność żydowska w oczach sąsiadów” są zwłaszcza młodzi ludzie. Wywiady trwają od 10 do 15 minut. Dwóch rozmówców udzieliło dłuższych wypowiedzi, które rozbito na dwie części – dlatego cykl ma 12 odcinków. Ich premiera rozpoczęła się 27 stycznia, w Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Wszystkie filmy są opatrzone polskimi i angielskimi napisami. Pierwszy z nich to wywiad z mieszkającym dziś w Kanadzie profesorem politologii o uwięzionych w warszawskim getcie przyjaciołach rodziny:

Kolejne odcinki mają premierę co piątek na stronie 1943.pl oraz kanałach: YouTube i Facebook. Relacje uwiecznione w projekcie są niezwykle cenne, zwłaszcza gdy tworzą całość. Mieszkańcy II RP, choć znali przesądy dotyczące Żydów, codziennie korzystali z ich sklepów i zakładów usługowych. Jedni rozmówcy byli naocznymi świadkami pogromów i zagłady, a inni nie znali losu sąsiadów aż do powojnia. Jedni prowadzili rywalizację z żydowskimi kolegami, inni byli gotowi pójść do getta z przyjaciółmi. Dzięki tak dużej różnorodności z nagranych relacji wyłania się obraz, który nie jest zniekształcony ani przesadnym sentymentalizmem, ani upiększaniem przeszłości, ani jednostronną krytyką.

Projekt „Społeczność żydowska w oczach sąsiadów” sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022.