„Szaleńcy” - film po rekonstrukcji cyfrowej dostępny na blu-ray!

Kolejna perełka polskiej filmografii, po rekonstrukcji cyfrowej, trafia w ręce koneserów międzywojennego kina! Kolekcjonerskie wydawnictwo filmu „Szaleńcy” z 1928 roku z muzyką Stephena Horne’a i Martina Pyne’a dostępne jest już w formacie blu-ray. Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny zaprasza na seans.

„Szaleńcy” – film z 1928 roku

Fabuła filmu „Szaleńcy” zaczyna się wraz z początkiem I wojny światowej. Rok 1914 – Filipek traci posadę kipera i zaciąga się do tworzonych właśnie Legionów Polskich. W komisji poborowej poznaje Jerzego, który porzucił studia, by stanąć do walki. Bohaterowie rozpoczynają swój szlak bojowy. Wkrótce dołącza do nich ziemianin Kazik i od tej pory stają się nierozłączni. Na niesionych porywem patriotyzmu młodych „szaleńców” czekają chwile próby.

Udany debiut Leonarda Buczkowskiego, reżysera m.in. „Zakazanych piosenek” (1946) czy „Przygody na Mariensztacie” (1953), to pierwsza polska superprodukcja. Scenariusz łączy wątek drogi do niepodległości Polski z wątkami miłosnym i komediowym, zaś akcja filmu rozciąga się od wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej z Krakowa w 1914 roku aż do starć wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Zdjęcia zrealizowano w atelier wytwórni Diana-Film w Poznaniu, we dworze w Starołęce, a przede wszystkim na poligonie w Biedrusku, gdzie w monumentalnych scenach batalistycznych wzięły udział liczne wojska, wśród nich 57 Pułk Piechoty i 7 Dywizjon Artylerii Konnej, przydając obrazowi autentyczności.

Cyfrowa rekonstrukcja i nowoczesne wydanie

Film dotychczas znany był w niekompletnej wersji, a przetrwał jedynie dzięki dystrybucji za granicą. Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny przeprowadziła digitalizację zachowanych taśm łatwopalnych (nitro) i rekonstrukcję cyfrową w rozdzielczości 4K. Aby ocenić rozmiar prac na płycie zawarto także wideo porównawcze przed i po rekonstrukcji. „Szaleńcy” w 2021 roku powracają z muzyką Stephena Horne’a, jednego z najsłynniejszych współczesnych twórców muzyki do filmów niemych, stworzonej we współpracy z Martinem Pyne’em.

Wydawnictwo zawiera polsko-angielską książkę z nowymi tekstami. Filmoznawczyni Katarzyna Wajda zastanawia się w niej czy porównania „Szaleńców” do „Wielkiej parady” (1925) Kinga Vidora są nieprzypadkowe, historyk filmu prof. Mariusz Guzek opisuje drogę do niepodległości na ekranach dwudziestolecia międzywojennego, filmograf FINA Grzegorz Rogowski przypomina historię powstania tej pierwszej superprodukcji, kompozytorzy Stephen Horne i Martin Pyne przywołują źródła inspiracji, a dr Elżbieta Wysocka z FINA – historię rekonstrukcji cyfrowej filmu.

Film poddano restauracji cyfrowej w ramach projektu Nitrofilm „Konserwacja i digitalizacja przedwojennych filmów fabularnych w Filmotece Narodowej w Warszawie” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach XI Priorytetu „Kultura i dziedzictwo kulturowe” Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Projekt „Pamięć filmu. Cud nad Wisłą i inne wydarzenia historyczne w zasobach FINA” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2022.