Wystawa „Puck 10 lutego 1920 oczami świadków” w Gdańsku

„Puck 10 lutego 1920 oczami świadków” to wystawa o dniu, który rozpoczął nową epokę w dziejach Rzeczpospolitej. Na ekspozycji zaprezentowano zaślubiny na obrazach najznamienitszych polskich marynistów z czasów dwudziestolecia międzywojennego, fragmenty relacji prasowych i fotografie oraz eksponaty przywołujące pamięć o wydarzeniach sprzed stu lat. Wernisaż odbędzie się 9 lutego w siedzibie głównej Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku, w Spichlerzach na Ołowiance.

Rok 1920 w Pucku

10 lutego 1920 roku nad zamarzniętą zatoką w Pucku – w obecności wojska, dostojników państwowych i mieszkańców Pomorza odbył się akt Zaślubin Polski z morzem. Na maszt podniesiono polską flagę, a generał Józef Haller wrzucił w morską toń platynowy pierścień otrzymany od przedstawicieli Polonii gdańskiej. Tego dnia Bałtyk symbolicznie powrócił do Rzeczpospolitej. Zaczęto wznosić fundamenty pod budowę Polski morskiej: tworzyły się zręby administracji morskiej, powoływano do życia szkoły kształcące kadry morskie, rozpoczęto budowę portu w Gdyni, wokół którego koncentrowała się energia młodego państwa.

Ekspozycja „Puck 10 lutego 1920 oczami świadków” gromadzi wyjątkowe dzieła. Obrazy Leona Wyczółkowskiego, Włodzimierza Nałęcza, Mariana Mokwy i Michaliny Krzyżanowskiej pokazują nie tylko piękno polskiego wybrzeża, ale też wielkie nadzieje i emocje z nim powiązane. To także wystawa historyczna, którą tworzą starannie dobrane eksponaty (np. kurtka mundurowa generała Józefa Hallera czy miecz podarowany mu przez weteranów Błękitnej Armii), archiwalne fotografie i filmy. Dzięki takiemu doborowi goście wystawy mogą poznawać relacje świadków, pamiątki tamtych wydarzeń i poczuć dynamikę czasów II Rzeczpospolitej. Ekrany dotykowe, animacje i interaktywne prezentacje doskonale uzupełniają unikatowe dzieła sztuki i zabytki.

Zaślubiny Polski z morzem farbą malowane

Głównym punktem ekspozycji jest monumentalny obraz Juliana Fałata: „Zaślubiny Polski z morzem”. Dzieło to jest mało znane, do 2015 roku pozostawało w rękach prywatnych. Malarz osobiście uczestniczył w wydarzeniu. Jak mówi Liliana Giełdon, jedna z kuratorek  wystawy i kierownik Działu Sztuki Marynistycznej: „Kompozycja, choć zawiera wątki nawiązujące do starożytnej mitologii w postaci wyłaniających się z wody bóstw morskich Neptuna i Salacji, wiernie odzwierciedla rzeczywiste okoliczności uroczystości Zaślubin”.

Innym artystą uczestniczącym w uroczystości 10 lutego 1920 roku był Henryk Uziembło, wówczas porucznik Wojska Polskiego. Stworzył on dyplom upamiętniający Zaślubiny, który na wystawie prezentowany jest w postaci faksymile, a także akwarele które reprodukowała prasa donosząca o zajmowaniu Pomorza i uroczystości Zaślubin, przedstawiając generała Hallera na nabrzeżu, w otoczeniu wojskowych, marynarzy i rybaków kaszubskich.

Pokazano też, jak II Rzeczpospolita świętowała posiadanie dostępu do Bałtyku w kolejnych latach. Rozbudowę portu w Gdyni przypomina znany plakat Stefana Norblina „Gdynia – nowy port nad Bałtykiem” i obrazy Michaliny Krzyżanowskiej. Starania zmierzające do budowy silnej floty wojennej ilustrują obraz Włodzimierza Nałęcza z okrętami w porcie wojennym na Oksywiu i plakat nawołujący do zbiórki na Fundusz Obrony Morskiej. Działalność Ligii Morskiej i Kolonialnej przypominają fotografie z obchodów Święta Morza w Gdyni i Krakowie. Tryptyk Zofii Stryjeńskiej „Stroje ludowe kaszubskie” z kolei świadczy o niezwykłym talencie i wrażliwości artystki na codzienne zmagania kaszubskich rybaków i ich rodzin.

Wystawa w Gdańsku na stulecie

Ekspozycję przygotował zespół kuratorów NMM w składzie: Liliana Giełdon, dr Monika Jankiewicz-Brzostowska i Maciej Maksymowicz. Na sali wystawowej zaaranżowano również przestrzeń na działania edukacyjne. „Dwudziestolecie międzywojenne to niezwykle odważna i pełna zmian epoka. To czasy ogromnego optymizmu, budowania, tworzenia, kreacji. Zajęcia muzealne towarzyszące wystawie mają pobudzać wyobraźnię najmłodszych gości, zachęcać do twórczych poszukiwań, a zarazem być lekcją o jednym z najważniejszych momentów w dziejach Polski” podkreśla Przemysław Węgrzyn, kierownik Działu Edukacji NMM.

10 lutego, dokładnie w setną rocznicę Zaślubin Polski z morzem, przygotowano specjalne atrakcje. Na wszystkich gości czeka dzień otwarty wystawy połączony z oprowadzaniem kuratorskim. Jak mówi dyrektor NMM, dr Robert Domżał: „Wystawa „Puck 10 lutego 1920 oczami świadków” jest ważna dla naszego Muzeum z wielu powodów. Ta ekspozycja to nie tylko opowieść o wydarzeniach sprzed wieku, ale też próba spojrzenia na nie z perspektywy upływającego czasu i potwierdzenie, że duma narodowa i suwerenność są zawsze wartościami uniwersalnymi. Tą wystawą rozpoczynamy ważny dla nas rok jubileuszowy: 100 lat temu Polska odzyskała Bałtyk, a 60 lat temu powstało nasze Muzeum”. Ekspozycji towarzyszy katalog „Zaślubiny i co dalej” pod redakcją dr M. Jankiewicz-Brzostowskiej.

Wystawę dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022. Patronat medialny nad wydarzeniem objęły: TVP Kultura, TVP 3 Gdańsk,  Radio Gdańsk, Dziennik Bałtycki i trojmiasto.pl.