"Niepodległa" w 2019 roku - dziękujemy za wspólne świętowanie!

Rok 2019 dobiegł końca. Był bardzo intensywny i pełen ważnych wydarzeń. Świętowaliśmy 101. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości oraz stulecia wielu instytucji, które przez swoje działania na wielu polach życia codziennego odbudowywały polską państwowość. Prezentujemy w skrócie wybrane projekty Biura Programu „Niepodległa” realizowane w roku 2019. Dziękujemy wszystkim, którzy brali udział w naszych inicjatywach!

101. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości

Widowisko zatytułowane „Koncert dla Niepodległej – Słowa, które znaczą” odbyło się 10 listopada 2019 w Sali koncertowej Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Miejsce miało szczególne znaczenie – w roku 2019 świętowaliśmy stulecie powstań śląskich, które miały ogromny wpływ na kształtowanie się granic i ducha niepodległego państwa polskiego. Podczas koncertu artyści interpretowali słowa takie jak: dom, matka, przyszłość, wolność, życie, nadzieja, ojczyzna, miłość czy tradycja, które przez swą uniwersalność i ładunek emocjonalny odwołują się do esencji naszego istnienia, morale, historii i do codziennej egzystencji. Retransmisję można obejrzeć w dowolnym momencie na kanale YT Niepodległej.

11 listopada mieszkańców Warszawy i przybyłych gości zaprosiliśmy na Festiwal „Niepodległa na Krakowskim Przedmieściu”. Przez cały dzień na trzech scenach: muzycznej, tanecznej i dla dzieci miały miejsce koncerty i animacje. Na samej ulicy także wiele się działo – po Krakowskim Przedmieściu paradowały zabytkowe pojazdy, przechadzali się rekonstruktorzy, muzycy grali utwory z międzywojnia, sto par sunęło w rytmie poloneza… Było bardzo klimatycznie, a wydarzenia towarzyszące festiwalowi sprawiły, że każdy mógł znaleźć coś dla siebie.

Akcja „Niepodległa do hymnu”

Założenie akcji jest proste: 11 listopada w południe Polacy śpiewają razem hymn. W 2019 roku zgłoszono prawie 800 wydarzeń, od małych lokalnych uroczystości po obchody z udziałem najwyższych władz państwowych. Hymn wybrzmiał z wieży Bazyliki Mariackiej w Krakowie, na Wawelu, na Placu Zamkowym w Warszawie, a także w mniej oczywistych miejscach jak w jeziorze Dywity podczas kąpieli morsów czy na Szrenicy – jednym z karkonoskich szczytów. Akcja sięgnęła daleko poza granice Polski – Mazurka Dobrowskiego śpiewano na wszystkich kontynentach, nawet w stacji polarnej na Antarktydzie!

Akcja #mojaflaga

2 maja obchodzimy Dzień Flagi. Akcja #mojaflaga zaprasza Polaków do wywieszania flagi i chwalenia się nią w mediach społecznościowych. Rodacy nie zawiedli – hasztagiem oznaczono około 1700 postów! W wydarzenie włączyli się m.in. harcerze, osobistości związane ze sportem (np. Czesław Lang, Marcin Gortat, Paulina Guba), kluby sportowe, służby państwowe, jak i instytucje kultury, muzea, filharmonie i archiwa. W weekend majowy 2019 cała Polska stała się biało-czerwona. Flagę „wywieszono” podczas skoków spadochronowych, na kajakach, a nawet pod wodą!

40. rocznica pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski

W czerwcu 2019 roku świętowaliśmy 40. rocznicę pierwszej pielgrzymki Papieża Polaka do ojczyzny. W dniach 2-10 czerwca 1979 Jan Paweł II odwiedził: Warszawę, Gniezno, Częstochowę, Kraków, Kalwarię Zebrzydowską, Wadowice, Oświęcim i Nowy Targ. W tych miastach zorganizowano serię wystaw „Polski Album Rodzinny – Wielka Pielgrzymka” z archiwalnych zdjęć ze zbiorów PAP i cykl koncertów „Fortepiany Wolności”, na których zabrzmiały utwory dedykowane miastom, kompozycje stworzone ku czci Jana Pawła II i melodie, które papież cenił.

Najbardziej wzruszającym wydarzeniem obchodów był koncert „Wsłuchiwać się w Papieża” zorganizowany na placu Piłsudskiego w Warszawie. Na multimedialnym widowisku polscy artyści zaśpiewali utwory bliskie sercom Polaków. Ich występy można obejrzeć na kanale YT Niepodległej. Oprócz transmisji koncertu TVP wyemitowało także specjalnie przygotowany film dokumentalny „Uwierzyliśmy w siebie. Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny”, w którym wypowiedzi osób pamiętających dni z początku czerwca 1979 roku dopełniły interesujące materiały archiwalne.

30. rocznica wyborów z 4 czerwca 1989 roku

W czerwcu 2019 roku minęło 30 lat od pierwszych częściowo wolnych wyborów do polskiego parlamentu. Był to triumf odwagi i chęci zmian, krok do pokojowej rewolucji systemowej, do którego pierwszy krok został położony właśnie podczas pielgrzymki Jana Pawła II. 4 czerwca 2019 miał miejsce koncert symfoniczny muzyki klasycznej w Teatrze Wielkim. W jego repertuarze znalazły się wybitne kompozycje rodzimych muzyków: Moniuszki, Chopina, Lutosławskiego czy Góreckiego. Tego samego dnia podczas koncertu „Pieśni o Wolnej Polsce – Gintrowski i Kaczmarski na UW” wykonane zostały najważniejsze pieśni bardów „Solidarności” – Przemysława Gintrowskiego i Jacka Kaczmarskiego z czasów walki z komunizmem. Jednocześnie całą Polskę objęła szczególna akcja plakatowa – po 30. latach można było zobaczyć ponownie „Rewolwerowca” zapraszającego na wybory w czerwcu 1989 roku.

Niepodległa. Miejsce spotkań

„Niepodległa. Miejsce spotkań” to pawilon kulturalny w Warszawie, schowany wśród drzew Łazienek Królewskich. Tylko w sezonie letnim odbyły się tam 123 wydarzenia kulturalne! Zorganizowano koncerty w ramach cyklu „Folkowe impresje”, potańcówki z muzyką na żywo z tańcami regionalnymi, warsztaty rękodzielnicze, wspólne oglądanie polskich komedii z lat 20. i filmów VR nawiązujących do historii Polski. To także tam można było odebrać nagrody za odnalezienie 10 dzieł ukrytych wśród kwiatów i drzew w ramach zabawy „Sztuka na spacerze”, której planszą były ścieżki Łazienek Królewskich.

Wystawa „Najcenniejsze dziedzictwo. Odkryj nasze Pomniki Historii”

Wystawa zatytułowana „Najcenniejsze dziedzictwo. Odkryj nasze Pomniki Historii” od października gości w przestrzeni Lotniska im. Fryderyka Chopina w Warszawie witając i żegnając podróżnych. Pokazuje różnorodność i bogactwo polskiego dziedzictwa kulturowego przez pryzmat obiektów o statusie Pomnika Historii – miejsc szczególnie istotnych dla kształtowania się polskiej historii, tradycji i kultury. Ekspozycję podzielono na dwie części – pierwsza, która potrwa do marca 2020 pokazuje 53 obiekty, a przez kolejne 5 miesięcy prezentowane będą pozostałe 52 Pomniki. 

Wystawa o Pomnikach Historii zastąpiła wystawę „Polski Album Rodzinny” z wielkoformatowymi reprodukcjami portretów, pejzaży oraz innych ważnych dla polskiej kultury obrazów. Prezentowano na niej dzieła m.in. Olgi Boznańskiej, Józefa Chełmońskiego, Juliana Fałata, braci Gierymskich, Jacka Malczewskiego, Józefa Mehoffera, Stanisława Witkiewicza, Leona Wyczółkowskiego, Stanisława Wyspiańskiego. Pomniki Historii, tak jak wcześniej portrety, można znaleźć na terenie całego lotniska: w hali odlotów i przylotów, na całej długości pirsu głównego, w strefie VIP.

Konkurs „Stulecie polskiego kryminału”

W 1919 roku ustawą powołano funkcjonowanie polskiej Policji Państwowej. Z okazji 100. rocznicy wydania tego dokumentu ogłoszono konkurs na opowiadanie kryminalne lub sensacyjne „Stulecie polskiego kryminału”. Do literackiej rywalizacji zgłoszono blisko 400 prac. Z nich jury wybrało po trzy najlepsze opowiadania w każdej z trzech konkursowych kategorii, a partnerzy przyznali liczne wyróżnienia. Nagrody wręczono podczas Poznańskiego Festiwalu Kryminału GRANDA. Zwycięskie opowiadania, razem z tymi napisanymi specjalnie na tę okazję przez jurorów, zostaną wydane w antologii pokonkursowej. Uzupełnieniem działań był cykl warsztatów usprawniających warsztat autorów realizowanych w „Niepodległa. Miejsce Spotkań”.

Programy dotacyjne

W 2019 roku zrealizowane zostały dwa programy dotacyjne, które wspierały działania o zasięgu lokalnym i regionalnym, mające na celu zwiększenie świadomości na temat wydarzeń związanych z odzyskaniem przez Polskę niepodległości i odbudową państwowości. Pierwszy z nich, Program Dotacyjny „Niepodległa”, rozstrzygnięto w maju. 8 mln zł rozdzielono pomiędzy 140 najwyżej ocenionych projektów. W ramach naboru do Programu Dotacyjnego „Koalicje dla Niepodległej”, rozstrzygniętego w sierpniu, 119 podmiotów otrzymało łącznie 2 mln zł dotacji. Z obu programów zrealizowano prawie 1200 wydarzeń w całej Polsce, angażując w świętowanie polskiej niepodległości tysiące rodaków. Programom dotacyjnym towarzyszyły spotkania informacyjne i warsztaty, które organizowano we wszystkich województwach.

Wydarzenia z logo „Niepodległa” w Polsce i na świecie

W roku 2019 roku 425 instytucji uzyskało możliwość posługiwania się logo „Niepodległa” na setki wydarzeń w całym kraju. Projekty były bardzo różne, znalazły się wśród nich duże i małe przedsięwzięcia: koncerty, publikacje, regionalne wystawy i lokalne inicjatywy. Były też ciekawe projekty nawiązujące do rocznic polskiej dyplomacji, jak koncert TRIO Arama Chaczaturiana w hołdzie wielowiekowej przyjaźni polsko-ormiańskiej, czy „Freedom Festival!” na 100-lecie stosunków polsko-amerykańskich. 

Biuro Programu „Niepodległa” stara się też różnymi sposobami dbać o dostępność organizowanych wydarzeń do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Oprócz działań w ramach własnych wydarzeń, projekty wnioskujące o otrzymanie dotacji otrzymują dodatkowe punkty przy ocenie, część tekstów ze strony tłumaczona jest na Polski Język Migowy, a w ramach współpracy w styczniu 2019 zorganizowano też „Kolędowanie z niewidomymi dla Niepodległej”.

Logo „Niepodległa” pojawia się także poza granicami Polski, a to wszystko dzięki działaniom w ramach dwóch programów dotacyjnych realizowanych przez Instytut Adama Mickiewicza (Priorytet 3 Programu Wieloletniego „Niepodległa”). Do najciekawszych można zaliczyć wystawę „Pologne (1840-1918). Peindre l’âme d’une nation” w Muzeum Louvre-Lens, Musical „Three Paderewski’s” Olivera Jai’Sen Mayera w The Terrace Theater – Kennedy Center w Waszyngotnie, przedstawienie „Virtuoso” w reżyserii Laury Hope w Symphony Space w Nowym Jorku, czy wystawę „Quarks, Elephants and Pierogi”w Londynie. Łącznie to setki wydarzeń na całym świecie!

MS „Batory” i MS „Piłsudski” w trasie po Polsce

Transatlantyki MS „Piłsudski” i MS „Batory” stały się dumą odrodzonej Polski i jej pływającą wizytówką. W 2019 roku dwa wyjątkowe projekty przybliżały Polakom ich pływające sylwetki. Wystawa „Marsz, marsz BATORY” składała się z 17 wielkoformatowych plansz, zawierających wyjątkowe fotografie i wspomnienia, pochodzące z prywatnych archiwów pasażerów, członków załogi oraz pasjonatów legendarnego transatlantyku MS „Batory”. Można ją było oglądać w Warszawie, Gdyni i Zakopanem. Z kolei w Wirtualnym Teatrze Historii „Niepodległa” Fundacja Koncept Kultura przygotowała program oparty o VR „MS Piłsudski – ukryta historia”, który pozwalał przenieść się na pokład MS „Piłsudski”. Specjalna kopuła namiotu z goglami wirtualnej rzeczywistości odwiedziła Warszawę, Darłowo, Zamość, Sandomierz, Zakopane i Szczecin. Oba projekty stanowią swoisty wstęp do świętowania 100. rocznicy zaślubin Polski z morzem w 2020 roku!

Niepodległy sport

W 2019 roku świętują swoje stulecia: Polski Związek Lekkiej Atletyki, Polski Komitet Olimpijski, Polski Związek Piłki Nożnej czy Polski Związek Narciarski, zatem „Niepodległa” włączyła się w świętowanie stulecia polskiego sportu. Dla kibiców siatkarskich, na trybunach najważniejszych turniejów, przygotowano kartoniadę, a w repertuarze – oprócz tradycyjnych przyśpiewek – pojawiła się doskonale znana pieśń „Przybyli ułani pod okienko”. Logo niepodległej można było znaleźć na strojach zawodników, jak i podczas imprez żużlowych, żeglarskich, tenisowych, balonowych itp. Specjalne animacje przygotowane zostały także na zawody Pucharu Świata w Skokach Narciarskich w Wiśle.

 

Za nami pracowity rok. Dziękujemy, że byliście w nim razem z nami. W 2020 roku nie zabraknie ważnych rocznic. Sejm ustanowił go m.in. Rokiem Bitwy Warszawskiej i Rokiem Zaślubin Polski z morzem w Pucku. Przed nami nowe wyzwania. Świętujmy razem kolejne wydarzenia, które decydowały o kształcie niepodległej II RP!