Pionierzy Polskiej Niepodległości - zwycięzcy plebiscytu i ich projekty

PIONIERZY POLSKIEJ NIEPODLEGŁOŚCI – SPORT

W sportowej kategorii plebiscytu wyróżniono Miejski Ośrodek Kultury im. Klemensa Waberskiego w Gnieźnie za projekt „W zdrowym ciele – zdrowy duch”. Inicjatywa skupiona jest wokół lokalnego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Pomysłodawcy zaplanowali wiele wydarzeń, które mają zaktywizować mieszkańców Gniezna i okolic w każdym wieku. Znalazły się propozycje dla seniorów (np. zajęcia połączone z warsztatami artystycznymi), wydarzenia dla całych rodzin (np. familijna Podwórkowa Akademia Umiejętności) czy konkursy przeznaczone dla uczniów szkół. Wszyscy będą mieli okazję przenieść się w czasie dzięki Mistrzostwom Gier Podwórkowych, które przypomną formy rozrywki zapomniane w dobie komputerów i social mediów, a także dzięki retro potańcówce na dziedzińcu Starego Ratusza. 

Kolejnym wyróżnionym projektem jest „Strefa Niepodległego Sportu”, przygotowana przez Fundację Akademia Sportu Strefa Ruchu Książenice. Inicjatywa obejmuje stworzenie wystawy związanej z najwybitniejszymi postaciami polskiego sportu w latach 1918-1938 r. Ekspozycję stanowić będą zabytkowe rakiety do tenisa, stroje sportowe z okresu międzywojnia oraz historyczne grafiki wielkoformatowe. Druga część projektu to wspólne sadzenie drzewek – 100 drzewek na 100 lat Niepodległej Polski – wokół lokalnego ośrodka sportowego w Książenicach. 

Trzecią zwycięską inicjatywą w kategorii Sport jest przygotowany przez klub hokeja na lodzie kobiet „Kojotki” Naprzód Janów Katowice projekt „Naprzód Janów – tradycja, duma, pasja. Gdzie są nasze korzenie?”. Celem przedsięwzięcia jest zgromadzenie, usystematyzowanie i rozpowszechnienie historii sportu i klubu Naprzód Janów wśród mieszkańców Katowic oraz miast ościennych, pokazanie wpływu klubu na tworzenie się wspólnoty lokalnej, społeczności sportowej i ruchu niepodległościowego. Projekt zakłada pokazanie tego dziedzictwa poprzez wystawy, prelekcje i pikniki edukacyjne.

PIONIERZY POLSKIEJ NIEPODLEGŁOŚCI – NAUKA I MODERNIZACJA

W dziedzinie nauki pierwszym triumfatorem jest gmina Tryńcza, za projekt „Być jak Feliks Młynarski”. Pomysł będzie realizowany w miejscowości Gniewczyna Łańcucka, która leży w gminie Tryńcza, w województwie podkarpackim. Projektu wypromuje wśród lokalnej społeczności postać Feliksa Młynarskiego, wybitnego ekonomisty, bankowca, filozofa, współtwórcy i wiceprezesa Banku Polskiego S.A., przewodniczącego Komitetu Finansowego Ligi Narodów, który urodził się właśnie w Gniewczynie Łańcuckiej. Przy okazji popularyzować będzie wiedzę na temat dziedzictwa ekonomicznego i historii pieniądza wśród lokalnej społeczności. W tym celu przeprowadzone będą  różnorodne warsztaty, z uwzględnieniem atrakcyjnych narzędzi i środków dydaktycznych, wycieczki, wizyta w banku, happening i specjalna wystawa. 

   

Kolejnym laureatem jest Ośrodek Kultury Kraków – Nowa Huta za projekt „Mycielscy – hrabiowie, przedsiębiorcy czy naukowcy? Tajemnica rozkwitu Łuczanowic”. To inicjatywa wręcz detektywistyczna, skierowana do mieszkańców osiedli nowohuckich interesujących się historią lokalną. Działania będą dotyczyły rozwoju Dóbr Łuczanowickich, na które składały się okoliczne wsie, zarządzanych przez Mycielskich w latach 1888-1941. Podczas bloków zajęciowych, obejmujących kompilację spacerów badawczych i warsztatów, odbiorcy poznają sylwetki Władysława i Felicji Mycielskich oraz ich syna – Andrzeja, jak też zapoznają się ze zmianami na terenie Dóbr, które zaszły pod rządami Hrabiów. Następnie, na podstawie zdobytej wiedzy, uczestnicy pod okiem historyków stworzą scenariusz wydarzenia finałowego – pleneru historycznego dla mieszkańców „Dóbr Łuczanowickich”. Podczas imprezy, która odbędzie się 5 października 2019 roku na terenie dookoła Dworu w Łuczanowicach, mieszkańcy obejrzą wystawę plenerową na temat rozwoju terenu obecnego nowohuckiego osiedla, wezmą udział w grze terenowej przygotowanej przez uczestników projektu oraz będą mieli okazję stać się częścią rekonstrukcji historycznej dotyczącej dawnego życia w majątku. 

Wreszcie trzecią nagrodę w tej kategorii zdobyła Miejska Biblioteka Publiczna w Chrzanowie za projekt „Lokomotywy niepodległości”, który ma przybliżyć i upowszechnić historię chrzanowskiego Fabloku – Pierwszej Fabryki Lokomotyw w Polsce oraz historię i osiągnięcia ludzi, którzy ją tworzyli i byli z nią związani: założycieli, dyrektorów, konstruktorów, inżynierów, pracowników. Kulminacyjnym punktem wydarzeń będzie happening w Chrzanowie, a na uczestników czekają spacery z przewodnikiem szlakiem Fabloku, jak też warsztaty i wystawa plenerowa. 

PIONIERZY POLSKIEJ NIEPODLEGŁOŚCI – KULTURA I SZTUKA

Nagrodę w dziedzinie kultury i sztuki przyznano Fundacji Okolica z miejscowości Dziecinne za projekt „Eleonora Plutyńska. W poszukiwaniu zaginionych splotów”. W ramach projektu przypomniana zostanie postać Eleonory Plutyńskiej, artystki zasłużonej dla podtrzymywania po I wojnie światowej, a później również po II wojnie światowej, tradycji wiejskiego tkactwa, zwłaszcza tkactwa w tzw. technice dwuosnowowej oraz stworzenia polskiej szkoły tkaniny artystycznej. Oprócz wystawy jej poświęconej zainteresowani będą mogli wziąć udział w kursie tkackim, podczas którego zrekonstruują jeden z tkanych przez bohaterkę motywów. 

Kolejną nagrodę w tej kategorii otrzymało Stowarzyszenie Wspierające Rozwój Edukacji na Obszarach Wiejskich „Szansa” z Birczy za projekt „Ocalić od zapomnienia… Przywrócić pamięć”. Istotą projektu są działania związane z postacią porucznika Zygmunta Kusiaka, który był osobą ważną dla społeczności Birczy w okresie międzywojennym. Porucznik Zygmunt Kusiak mieszkał w Birczy wraz z żoną Marią, nauczycielką, i pracował tu jako kierownik miejscowej szkoły. Zginął w Katyniu. Uczniowie i nauczyciele gimnazjum dotarli do życiorysu porucznika i nawiązali kontakt z jego córką, Barbarą, która odwiedziła już kilka lat temu gimnazjum w Birczy. Projekt ma na celu przywrócić lokalną pamięć o człowieku, który całym sercem i ze wszystkich sił służył Ojczyźnie, małej i wielkiej.

Trzecią nagrodę w kategorii Kultura i Sztuka otrzymał Rzeszowski Dom Kultury za „Damę z kotylionem”, projekt poświęcony Helenie Szajer, zasłużonej lokalnie działaczki kultury. Wydarzenia w ramach projektu obejmują przede wszystkim atrakcje dla uczestników letnich półkolonii, m.in. lekcje edukacyjne oraz warsztaty savoire-vivre dla dzieci. Powstanie także wystawa narracyjna, której otwarcie będzie uświetnione balem kotylionowym. 

PIONIERZY POLSKIEJ NIEPODLEGŁOŚCI – EDUKACJA I WYCHOWANIE

W ostatniej kategorii pierwszym wyróżnionym jest projekt „Woźny. Otwarta lekcja historii” Fundacji „Słowem Pisane” z Wielunia. Jego bohaterem jest Bronisław Nowak, palacz i woźny Gimnazjum Męskiego im. Tadeusza Kościuszki w Wieluniu, po wojnie też pracownik wieluńskiej szkoły średniej. To postać zapomniana, a nietuzinkowa – powstaniec wielkopolski, żołnierz 6. Pułku Strzelców Wielkopolskich, gorący patriota, który podczas II wojny światowej z narażeniem życia uratował wiele książek ze szkolnej biblioteki, ocalił tablicę upamiętniającą poległych patriotów polskich, a także uratował kilka istnień ludzkich – ukrywał bowiem wieluńskich Żydów. W ramach projektu zostaną przypomniane także inne postaci związane z edukacją i regionem wieluńskim: pierwszych dyrektorów wieluńskich szkół Pelagię Zasadzińską i Włodzimierza Kokowskiego, błogosławioną Janinę Kierocińską i twórcę harcerskiego hymnu „Wszystko co nasze, Polsce oddamy” Ignacego Kozielewskiego. 

Drugim wyróżnionym pomysłem w tej kategorii jest projekt „Niepodległy charakter” Muzeum Dulag 121 z Pruszkowa. To cykl warsztatów historycznych i obywatelskich, przybliżający uczniom oraz nauczycielom postać Marii Falskiej oraz jej działalność społeczną i pedagogiczną. Uczestnicy będą mieli okazję poznać m.in. jej nowatorskie podejście wychowawcze w pracy z dziećmi i młodzieżą, zaangażowanie w działalność społeczną, niepodległościową i oświatową i rolę jaką odegrała przy tworzeniu sierocińca „Nasz Dom”. Uczestnicy, którzy zgłoszą się do projektu, będą mieli za zadanie zrealizować własny projekt obywatelski, którego wyniki zaprezentują podczas warsztatu podsumowującego.

Ostatnim laureatem w konkursie została Biblioteka Publiczna im. Jarosława Iwaszkiewicza w Sępólnie Krajeńskim za projekt „Franciszek i Emanuel Grudzińscy – budowniczowie polskiego Sępólna Krajeńskiego w okresie II RP”. Franciszek był pierwszym kierownikiem  szkoły powszechnej w Sępólnie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, a jego syn, ks. Emanuel Grudziński został sępoleńskim proboszczem na kilka dni przed przejęciem miasta przez polskich żołnierzy. W ramach projektu planowane są m.in.: warsztaty historyczne i literackie, organizacja gier dla młodzieży oraz testu ze znajomości historii Sępólna Krajeńskiego i przygotowanie wystawy z katalogiem. Projekt jest realizowany wspólnie ze studentami miejscowego Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

„Pionierzy Polskiej Niepodległości” to cztery konkursy na projekty, które przybliżają lokalne dziedzictwo związane z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Ogłosił je przez Instytut Pileckiego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022.